Immunomodulerende voedingsstoffen bij longklachten

Voeding is een belangrijk instrument om de immuunrespons tijdens infectieziekten dusdanig te beïnvloeden dat het ziektebeeld rustiger gaat verlopen. Bovendien worden via voeding belangrijke bioactieve stoffen verkregen voor een betere immuniteit, die bij chronische longziekten, zoals astma en chronische obstructieve longziekte (COPD), een betere longfunctie en een lager risico op complicaties geven. [1]

Voeding kan de gezondheid van de longen bevorderen

Voeding kan de gezondheid van de longen bevorderen. Diverse voedingsstoffen, zoals vitamines (A, C, D en E), mineralen (zink, selenium, ijzer en magnesium), flavonoïden en vetzuren, spelen een belangrijke rol bij het verminderen van het risico op chronische longziekten en virale infecties. Door hun antioxiderende en ontstekingsremmende werking worden voedingsstoffen geassocieerd met een betere longfunctie en een lager risico op complicaties, omdat ze de schadelijke effecten van ontstekingsreacties kunnen verminderen.

Bovendien kunnen bioactieve stoffen zelfs bijdragen aan epigenetische veranderingen, waaronder modificaties van histondeacetylase (type enzym dat een cruciale rol speelt bij de regulatie van genexpressie) die de transcriptie van pro-inflammatoire cytokinen remmen, wat kan bijdragen aan het behoud van homeostase in de context van infecties en chronische ontstekingsziekten. Deze voedingsstoffen spelen ook een belangrijke rol bij het activeren van immuunreacties tegen pathogenen, wat het immuunsysteem kan ondersteunen tijdens infecties.

In dit artikel is er een overzicht van de rol die voedingsfactoren spelen en hoe ze de gezondheid van de luchtwegen kunnen beïnvloeden. De ontstekingsremmende rol wordt beschreven van flavonoïden, vetzuren, vitamines en (darm)microbiota, die belangrijk zijn voor de bestrijding van chronische ontstekingsziekten en allergieën. Ook de antivirale rol van vitamines, flavonoïden en mineralen tijdens pulmonale virale infecties en de mechanismen die bij elke functie betrokken zijn worden besproken.

Deze mechanismen zijn ook interessant in de discussie over perspectieven die verband houden met een infectie met het SARS-CoV-2-virus (severe acute respiratory syndrome coronavirus-2). Ook voor de bijbehorende longcomplicaties, aangezien patiënten met een ernstige longziekte een vitaminetekort hebben, met name vitamine D.

Uit onderzoek met flavonoïden is gebleken dat ze de virale replicatie verminderen. Een volledig begrip van de invloeden van voeding kan zo de longgezondheid van patiënten verbeteren.

De Darm-Long-As

De longen zijn fundamentele organen van het ademhalingssysteem, waarvan de hoofdfunctie het onttrekken van zuurstof aan de omgeving en het beschikbaar maken ervan voor aerobe ademhaling op cellulair niveau is. Zuurstof wordt gebruikt voor de synthese van ATP (adenosinetrifosfaat) en koolstofdioxide wordt geëlimineerd met andere metabolische bijproducten.

Er is ook sprake van een relatie tussen de darmen en de longen, die van invloed is op het behoud van de homeostase van het longslijmvlies, evenals op de reactie tegen ziekteverwekkers en de ontwikkeling van ontstekingsziekten.

De longen worden chronisch blootgesteld aan diverse pathogene en niet-pathogene omgevingsantigenen. Daarom is het onderhouden van een netwerk van residente cellen (immuuncellen die zich permanent in weefsels vestigen om lokale bescherming te bieden tegen pathogenen ) die continu de externe omgeving monitoren en tolerantie voor onschadelijke deeltjes bevorderen essentieel voor de pulmonale homeostase.

Pulmonale homeostase verwijst naar de inspanning van het ademhalingssysteem om een intern evenwicht te handhaven, met name door de zuurstofniveaus in het lichaam te stabiliseren en kooldioxide (CO₂) uit te ademen om de pH-waarde stabiel te houden. Het ademhalingssysteem reageert op de behoeften van het lichaam, bijvoorbeeld door sneller en dieper te ademen tijdens lichamelijke activiteit, om ervoor te zorgen dat alle weefsels voldoende zuurstof krijgen en om CO₂ effectief af te voeren.

Aan de andere kant kan een tekort aan immuunrespons op pathogenen of intense ontstekingsreacties als gevolg van falende tolerantiemechanismen schade aan het weefsel en de longfunctie veroorzaken, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van chronische ontstekingsziekten, zoals chronische obstructieve longziekte (COPD) en astma, en infecties.

COPD wereldwijd de derde belangrijkste doodsoorzaak

Volgens gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is COPD wereldwijd de derde belangrijkste doodsoorzaak. Astma is een van de belangrijkste niet-overdraagbare ziekten, die zowel kinderen als volwassenen treft. Naast inflammatoire longziekten blijven infecties van de onderste luchtwegen de dodelijkste overdraagbare ziekte ter wereld, gerangschikt als de vierde belangrijkste doodsoorzaak. Deze gegevens onderstrepen het belang van studies gericht op de longgezondheid.

In deze context zijn dieet en voeding beïnvloedbare factoren die bijdragen aan de ontwikkeling en progressie van chronische ziekten en longinfecties. Er is aanzienlijk bewijs dat de juiste voedselinname belangrijk is bij obstructieve longziekten (zoals astma en COPD), zowel in de vroege levensfase als tijdens de ontwikkeling van de longziekte. Evenals het belang van voeding in de reactie op longinfecties. Macronutriënten, micronutriënten en bioactieve componenten kunnen de pulmonale homeostase en bescherming van verergerde ontstekingsreacties in longweefsel beïnvloeden.

Longen en luchtvervuiling

Longen zijn ook een essentiële plaats voor de afbraak en het inactiveren van chemische mediatoren. Ze spelen een belangrijke rol bij de biotransformatie en ontgifting van geïnhaleerde stoffen. De longen brengen enzymen tot expressie die verband houden met het metabolisme van xenobiotica (chemische stoffen die niet van nature in het lichaam voorkomen). Longen fungeren als een buffer die xenobiotica bindt, en een acute stijging van systemische concentraties voorkomt van geïnhaleerde toxische stoffen.

Dit alles toont de complexiteit aan van de mechanismen en interacties tussen immuuncellen, longepitheelcellen en externe factoren voor het behoud van de gezondheid van de longen en de ademhalingsactiviteit.

Voeding in homeostase, longinfecties en inflammatoire longziekten

Homeostase kan worden gedefinieerd als de stabiliteit van een complex systeem via interne mechanismen van zelfregulatie, dat bestand is tegen externe verstoringen. Kort samengevat is homeostase het vermogen van een organisme om het inwendige milieu stabiel en in balans te houden, ondanks veranderingen in de omgeving.

Aangezien de longen chronisch worden blootgesteld aan verschillende pathogene of niet-pathogene omgevingsantigenen, is het van het grootste belang om een netwerk van cellen in het weefsel te onderhouden dat continu de externe omgeving controleert en de tolerantie voor onschadelijke ingeademde deeltjes instrueert, om de homeostase van de longen te garanderen.

De voeding wordt steeds meer erkend als beïnvloedbare factor voor de gezondheid van de longen, en vormt daarmee een centrale parameter die het systemische immuunsysteem, de homeostase en longontsteking reguleert. Verschillende voedingscomponenten kunnen een direct effect hebben op de gezondheid van de longen of worden gebruikt als energiebron voor de immuunfunctie. Sterker nog, de resulterende metabolieten kunnen krachtige immuunmodulatoren zijn .

Echter, verstoring van de homeostase als reactie op chronische ontsteking, constante niveaus van schadelijke inhalatiestoffen, veroudering, genetische aspecten (waaronder het EGFR-gen en KRAS-gen) en/of infecties kunnen leiden tot morfologische en functionele veranderingen in de longen.

COPD is bijvoorbeeld een veelvoorkomende luchtwegaandoening die wordt gekenmerkt door functionele en structurele veranderingen die vooral worden veroorzaakt door het inademen van schadelijke deeltjes. Deze kunnen afkomstig zijn van bijvoorbeeld houtstook. In Nederland hebben 1,2 miljoen mensen een longaandoening. Houtrook van houtkachels kan de longen irriteren, ontsteking veroorzaken en de vatbaarder maken voor longinfecties zoals SARS-CoV-2, het virus dat COVID-19 veroorzaakt.

De oxidatieve belasting is ook verhoogd bij COPD. De afgifte van reactieve zuurstof- en stikstofsoorten die vrijkomen door ontstekingscellen bevordert oxidatieve stress. Het kan ook de activering van transcriptiefactoren (zoals nucleaire factor κB) verhogen en daarmee de genexpressie van pro-inflammatoire mediatoren.

Een andere inflammatoire luchtwegaandoening is astma, een veelvoorkomende chronische aandoening van de luchtwegen die wordt gekenmerkt door variabele en terugkerende symptomen, obstructie van de luchtstroom, bronchiale hyperreactiviteit en onderliggende ontsteking.

Atopie, of de genetische aanleg om specifieke IgE-antilichamen te ontwikkelen tegen omgevingsallergenen, is de sterkste risicofactor voor de ontwikkeling van astma. Hoewel astma wordt beschouwd als een omkeerbare ziekte, wijst bewijsmateriaal erop dat permanente structurele veranderingen in de luchtwegen worden gezien.

Chronische ontstekingsreactie in de longen

Personen met allergisch astma hebben eosinofiele ontsteking in de longen, evenals verhoogde mediatoren gerelateerd aan de adaptieve respons van de Th2-subgroep, zoals IL-4, IL-5 en IL-13, en serum-IgE-verhoging.

De Th17-subgroep speelt mogelijk ook een rol bij astma door neutrofiele ontsteking te bemiddelen. De afname van de onderdrukkende activiteit van Treg-cellen (IL-10- en TGF-β-producerende cellen) vertegenwoordigt aanvullende mechanismen die bijdragen aan astma, en mogelijk deels het systeem verstoren in de richting van een verhoogde Th2-respons.
Hoewel luchtwegaandoeningen zich over het hele leven uitstrekken, begint astma al in de kindertijd, terwijl COPD vaak wordt geassocieerd met mensen op hoge leeftijd. Bovendien zijn er significante veranderingen in de immuniteit die gepaard gaan met veroudering, met een verhoogd risico op longziekten bij ouderen.

De luchtwegen worden constant blootgesteld aan de externe omgeving en moeten voorbereid zijn om te reageren op pathogenen. Hoewel een effectieve immuunrespons om virale pathogenen te elimineren essentieel is, kan een langdurige of verergerde respons schade aan de luchtwegen veroorzaken.

Ademhalingsvirussen, waaronder influenzavirussen, RS (respiratoir syncytieel)-virussen, coronavirussen, rhinovirussen, parainfluenzavirussen, adenovirussen en menselijke metapneumovirussen, kunnen onder andere leiden tot ernstige ziekten in het ademhalingsstelsel, zoals longontsteking en/of verergering van astma en chronische obstructie van de longziekte.

Dieet: belangrijke beïnvloedbare risicofactor

Dieet kan een belangrijke, beïnvloedbare risicofactor zijn voor de ontwikkeling, progressie en behandeling van obstructieve longziekten, zoals astma, COPD en pulmonale virale infecties.

Het gehalte aan mineralen en spoorelementen in groenten, fruit, vlees en zuivel is de laatste zestig jaar aanmerkelijk gedaald, terwijl we deze essentiële voedingsstoffen juist hard nodig hebben voor geestelijke en lichamelijke gezondheid. Zo is uit Engels onderzoek gebleken dat basale voedingsmiddelen gemiddeld 19% minder magnesium, 29% minder calcium, 37% minder ijzer en 62% minder koper bevatten.

Een tekort aan meerdere micronutriënten ondanks voldoende inname van macronutriënten (mede door inname van geraffineerde voeding met ‘lege’ calorieën) wordt ondervoeding genoemd. Deze vorm van ondervoeding komt steeds vaker voor. Mineralen zoals magnesium, zink, calcium en ijzer, borium, spelen een belangrijke rol bij een gezonde longfunctie.

Mineralen en longen

Borium is bij lage inname in verband gebracht met longkanker. Over borium, een (nog) niet-essentieel spoorelement, is relatief weinig bekend. Borium is in kleine hoeveelheden aanwezig in groenten, fruit, peulvruchten en noten. Van borium weten we dat het ook invloed heeft op de hersenfunctie, de hormoonregulatie, het immuunsysteem, de energiestofwisseling en de stofwisseling van vitamine D en mineralen zoals magnesium, calcium en zink.

Magnesium heeft gunstige bronchus verwijdende effecten aangetoond bij astma en bij ernstige astma-exacerbaties, en een enkele dosis intraveneus magnesiumsulfaat (MgSO 4 ) was in staat om ziekenhuisopnames te verminderen en de longfunctie te verbeteren. Een tekort aan magnesiuminname bij astmatische personen werd in verband gebracht met negatieve functies in de gladde spieren van de bronchiën.

Selenium werkt als een antioxidant en beschermt cellen tegen oxidatieve stress. Selenium is een essentieel onderdeel van het enzym glutathionperoxidase(GSH-Px), dat waterstofperoxide en andere organische peroxiden reduceert tot onschadelijke stoffen. Door peroxiden te ontgiften, voorkomt GSH-Px peroxidatie en de daaropvolgende instabiliteit van celmembranen. Er is geopperd dat selenium, als onderdeel van GSH-Px, membranen in astmatische luchtwegen kan beschermen tegen peroxide-geïnduceerde schade.

Zink is essentieel voor de synthese van DNA en is een enzymatische cofactor die deelneemt aan verschillende fysiologische en metabolische functies in het lichaam. In vergelijking met controlegroepen toonde een onderzoek aan dat COPD-patiënten lagere serum zinkconcentraties hadden. Deze verlaging was zelfs nog meer uitgesproken bij patiënten met COPD graad III (ernstige COPD) vergeleken met patiënten met mildere ziekte (graad I en II). Een laag plasma zinkgehalte is in verband gebracht met luchtweginfecties bij kinderen.

In de context van virale infecties is gerapporteerd dat zink in staat is de RNA-polymerase te remmen die nodig is voor de replicatie van RNA-virussen, wat aangeeft dat zink een essentiële rol kan spelen in de verdediging van de gastheer tegen RNA-virussen.

IJzer is ook essentieel. Mechanistisch gezien is de sterke correlatie tussen homeostatische ijzerconcentraties en de aanwezigheid van zuurstof in de longen evident, waarbij beide systemen adequaat moeten worden aangestuurd voor een volledige longfunctie. Om zuurstof efficiënt door rode bloedcellen te kunnen transporteren, is de aanwezigheid van hemoglobine nodig, een eiwit dat zuurstof kan binden via zijn centrale ijzeratoom. Daarom moeten longcellen, net als elke andere cel, voldoende ijzer opnemen om in de metabolische behoeften te voorzien en de longfunctie en overleving te garanderen.

Vitaminen en longen

Vitaminen zijn micronutriënten die in verschillende soorten voedsel voorkomen en van dierlijke of plantaardige oorsprong kunnen zijn. Naast hun nutritionele rol spelen ze ook een rol in de immuniteit en homeostase van het slijmvlies, zoals het darm- en longslijmvlies. Wat betreft de gezondheid van de longen en homeostase kunnen vitamine A, C en D als de belangrijkste worden beschouwd. Niet alleen vanwege hun ontstekingsremmende werking, maar ook vanwege hun rol in de immuunrespons tegen ziekteverwekkers.

Uit diverse onderzoeken naar vitamine A is gebleken dat de actieve metaboliet retinoïnezuur (RA) een fundamentele rol speelt bij het in stand houden en moduleren van de immuunreactie en de homeostase van epitheelweefsel en slijmvliezen, en dat deze belangrijk is bij de bestrijding van ontstekingsziekten.

Vitamine A-tekort kan in klinische studies gecorreleerd worden met astma, aangezien de serumconcentraties van retinoïden significant lager zijn bij patiënten met astma dan bij gezonde controlegroepen, voornamelijk bij patiënten met ernstig astma.

Vitamine A speelt ook een belangrijke rol in de humorale respons en antivirale mechanismen van de immuunrespons. Retinoïnezuur (RA) is bijvoorbeeld essentieel voor de productie van IgA-antilichamen. Zinkdeficiëntie leidt ook tot een afname van serum-IgA, wat schade aan de humorale immuniteit bevordert.

Vitamine C is een andere belangrijke micronutriënt voor de immuunrespons in de longen. Een proefstudie met 197 oudere patiënten met longontsteking heeft aangetoond dat behandeling met twee doses vitamine C de ernst en mortaliteit kon verminderen.

Bovendien kon een ander antiviraal effect van vitamine C worden waargenomen in een studie met H1N1-geïnfecteerde muizen. In deze studie verhoogde suppletie met vitamine C de productie van IFN-γ door NK-cellen en verminderde het de virale infectie en longontsteking veroorzaakt door H1N1-infectie.

Vitamine D is belangrijk voor de gezondheid van de longen. Vitamine D heeft ook een groot potentieel in het moduleren van de immuunrespons tegen respiratoire virussen. Vitamine D reguleert bijvoorbeeld de expressie van de antimicrobiële peptiden LL-37 en β-defensine 2, beide met antivirale activiteit tegen het respiratoir syncytieel virus (RS-Virus). Deze antimicrobiële peptiden blokkeren de virale celpenetratie, waardoor de productie van nieuwe infectieuze deeltjes wordt geremd en de verspreiding van de infectie en de door het virus veroorzaakte dood van epitheelcellen wordt verminderd.

Het antivirale effect van vitamine D werd ook beschreven bij RS-virusinfectie in het eerste levensjaar, aangezien vitamine D-deficiëntie een positieve correlatie heeft met RS-virusinfectie. Naast antivirale effecten vertoont vitamine D ook ontstekingsremmende effecten tijdens virale infecties.

De ontstekingsremmende werking van vitamine D is ook te zien bij COPD-patiënten. Aangetoond is dat COPD-patiënten lage serumspiegels van 25(OH)D en hoge serumspiegels van pro-inflammatoire cytokinen vertonen in vergelijking met gezonde personen.

Wat vitamine E betreft, zijn er weinig rapporten die de immuunregulerende rol ervan in de longen beschrijven. In een recente studie met een experimenteel model van astma en allergische rhinitis werd echter aangetoond dat vitamine E de symptomen van de pathologie verminderde dankzij de ontstekingsremmende werking, vooral in combinatie met selenium.

Samen tonen deze gegevens aan hoe belangrijk een adequate inname van vitamines is voor het behoud van gezonde longen.

Flavonoïden en de longen

Groeiend bewijsmateriaal suggereert dat natuurlijke polyfenolen, met name flavonoïden, het ontstekingsproces kunnen verlichten. Flavonoïden kunnen aanwezig zijn in verschillende subklassen, waaronder flavanolen, flavanonen, flavonen, isoflavonen, flavonolen en anthocyanidinen. Deze bioactieve verbindingen komen bijzonder veel voor in een dieet met veel fruit en groenten. Hun aanzienlijke structurele diversiteit en biologische beschikbaarheid zijn in staat verschillende signaalroutes te moduleren.

De immunomodulerende eigenschappen van flavonoïden worden geassocieerd met de regulatie van belangrijke signaalroutes, zoals NF-κB en nucleair-gerelateerde factor 2 (Nrf2). Daarnaast hebben ze antioxiderende effecten vanwege hun vermogen om reactieve zuurstof- of stikstofsoorten weg te vangen en door een vermindering van oxidatieve stress.

Er zijn sterke aanwijzingen dat flavonoïden een rol spelen bij verschillende longziekten door een verminderde afgifte van ontstekingsmediatoren, fibrotische factoren en oedeem, en door de verzwakking van Th17-ontsteking en de onderdrukking van hyperreactiviteit van de luchtwegen. Bovendien is flavonoïdensuppletie ook effectief bij het verminderen van de incidentie van infecties van de bovenste luchtwegen.

Over het algemeen worden chronische ziekten veroorzaakt door chronische ontstekingen. Daarom worden flavonoïden voorgesteld als potentieel nuttige behandeling voor ontstekingsziekten.

Vezels en longen

Voedingsvezels omvatten polysachariden, oligosachariden, lignine en aanverwante plantaardige stoffen. Studies tonen aan dat vezelinname het risico op COPD kan verminderen vanwege de ontstekingsremmende werking, aangezien systemische ontsteking een belangrijk kenmerk is van COPD.

Een verhoogde inname van voedingsvezels is in verband gebracht met een verminderde systemische ontsteking en C-reactieve proteïne (CRP)-niveaus. Vezelrijke diëten waren ook in staat de sterfte door infectie- of ontstekingsziekten te verminderen (50% vermindering), luchtwegaandoeningen (60% vermindering) en aan roken gerelateerde kankers (25% vermindering).

Voedingsvezels kunnen ook de darmflora beïnvloeden. Hierdoor neemt de productie van korteketenvetzuren(SCFA’s) toe, die afkomstig zijn van de fermentatie van voedingsvezels. Deze vetzuren spelen een relevante rol bij de regulering van neutrofielen, longfunctie en COPD, en bij de bescherming van het epitheel tegen infecties.

Vetzuren en longen

Voeding rijk aan ω-3 vetzuren gedurende 10 maanden kon de astmascores verlagen en de acetylcholine-drempelwaarden verhogen bij kinderen met bronchiale astma. Een ander vetzuur dat wordt beschreven voor longbescherming zijn korteketenvetzuren. SCFA’s worden verkregen door de fermentatie van vezels door darmbacteriën en zijn essentieel voor de regulering van een breed scala aan processen in het maag-darmkanaal, maar ze zijn ook krachtige mediatoren van de functie, rijping en bestemming van immuuncellen.

SCFA’s zoals acetaat en butyraat spelen, naast hun ontstekingsremmende activiteit, ook een belangrijke rol bij infectieziekten. Ook werd gezien dat SCFA’s de rekrutering van neutrofielen in de luchtwegen konden bevorderen en bescherming konden bieden tegen infectie met het influenzavirus.

Darm-long-as en de pulmonale immuunrespons

De microbiota bestaat uit de microbiële commensale gemeenschappen die bacteriën, schimmels, virussen en protozoa omvatten die in verschillende weefsels verblijven, met name in de darmen. De functies ervan variëren van het afbreken van complexe polysachariden tot het concurreren met pathogenen en het moduleren van het slijmvlies en de ontwikkeling van het immuunsysteem, zowel lokaal als systematisch. Sommige onderzoeken tonen echter aan dat de voedingsstatus, sinds de kindertijd, niet alleen van invloed is op de immuunreactie en homeostase, maar ook op de darmmicrobiota, wat een andere manier aantoont waarop voeding de mucosale immuniteit kan beïnvloeden.

Wat betreft de gezondheid van de longen en het behoud van homeostase, heeft experimenteel bewijs een relatie tussen de darmmicrobiota en de longen aangetoond, de zogenaamde darm-long-as. De darmmicrobiota speelt dus, onder invloed van voeding, een belangrijke rol in de immuunreacties die ontstaan tijdens infecties en inflammatoire longziekten. De diversiteit van het darmmicrobioom kent genetisch bepaalde variaties, maar wordt ook beïnvloed door omgevingsfactoren, zoals levensstijl en dieet.

Daarnaast hebben epidemiologische studies een correlatie beschreven tussen veranderingen in de darmflora en de vatbaarheid voor het ontwikkelen van luchtwegallergieën. Een afname van de microbiële diversiteit in de darm tijdens de kindertijd blijkt het risico op het ontwikkelen van astma te verhogen. Het gebruik van breedspectrumantibiotica kan de vatbaarheid voor allergische luchtwegaandoeningen vergroten, wat de correlatie in de darm-long-as aantoont.

Luchtwegmicrobiota en darm-long-as

De luchtwegen, die lange tijd als steriel werden beschouwd, zijn in werkelijkheid een dynamisch, microbieel ecosysteem. In tegenstelling tot de darmflora zijn de onderste luchtwegen een van de minst bevolkte plekken in het menselijk lichaam met micro-organismen, met een geschat aantal van 10-100 bacteriën per 1000 cellen. De samenstelling ervan is afhankelijk van microbiële kolonisatie van de bovenste luchtwegen door micro-inhalaties van speeksel, interacties met het immuunsysteem van de gastheer en omgevingscondities zoals pH en zuurstofconcentratie.

De darm en de longen ontwikkelen zich na de geboorte parallel, met een constante communicatie tussen deze twee compartimenten. Aan de andere kant lijkt de neusmicrobiota meer op de huidmicrobiota, met een prevalentie van Firmicutes- en Actinobacteria-stammen.

Het mesenteriale lymfestelsel is een belangrijke communicatieroute tussen de darmen en de longen, waardoor intacte bacteriën, hun fragmenten of metabolieten zich door de darmwand kunnen verplaatsen, de bloedsomloop kunnen bereiken en de immuunrespons van de longen kunnen moduleren.

De wisselwerking tussen darm en long kan echter ook andersom werken, wanneer longinfecties of chronische ontstekingsziekten veranderingen in de darmflora veroorzaken. Chronische longaandoeningen, zoals astma en COPD, kunnen niet alleen dysbiose in de luchtwegflora veroorzaken, maar ook weefselschade in de darmflora.

Samen tonen deze gegevens aan dat de interactie tussen de darmen en de longen belangrijk is voor het handhaven van de homeostase van het longslijmvlies, maar ook voor de immuunreactie tegen ziekteverwekkers en de ontwikkeling van ontstekingsziekten.

Bioactieve verbindingen en epigenetische regulatie in de longgezondheid

Resveratrol (aanwezig in onder meer rode druiven, bessen, pruimen, moerbeien, jackfruit, pistachenoten, tomaten, zwarte olijven, rabarber, noten, soja en appels) is een polyfenolische bioactieve verbinding die in verschillende plantensoorten wordt aangetroffen, en in staat is de zogenaamde SIRT1 positief te reguleren in humane pulmonale alveolaire epitheelcellen. Maar ook de productie van ROS (reactieve zuurstofsoorten) te verminderen en apoptose in alveolaire epitheelcellen te remmen, waardoor longschade wordt verminderd.

Tevens is ook gerapporteerd dat SIRT1 peroxisome proliferator-activated receptor-gamma co-activator (PGC)-1α activeert, een belangrijke regulator van het mitochondriale metabolisme. Daarom kan resveratrol de mitochondriale functie verbeteren, die gewoonlijk is aangetast in de longen van patiënten met COPD.
Uit onderzoek is ook gebleken dat SIRT1 een mogelijke rol speelt bij het reguleren van ontstekingen tijdens allergische astma, vanwege de significante remming van de IL-6 cytkonine-expressie.

Curcumine heeft ook directe ontstekingsremmende effecten. In de context van virale infecties is gerapporteerd dat curcumine bescherming kan bieden tegen acute longbeschadigingen veroorzaakt door H1N1-infectie.

Perspectieven over voeding en virussen

Rekening houdend met de ontstekingsremmende en immuunbeschermende rol die voedingsstoffen spelen in het longslijmvlies, zoals reeds hierboven besproken, is het niet vreemd om te denken dat voedingsstoffen kunnen worden ingezet als een belangrijke strategie tegen een SARS-CoV-2-infectie. Diverse studies, die vooral gebruik maakten van vitamines en antioxidanten of de tekorten daarvan aantoonden, hebben effect aangetoond tijdens COVID-19.

Misschien wel de meest prominente vitamine in deze context is vitamine D (en de relatie m.b.t het afwijkende VDR-gen). Veel studies hebben al vastgesteld dat er een hoge incidentie is van vitamine D-tekort bij patiënten met een SARS-CoV-2-infectie. Bovendien hebben deze studies ook een relatie aangetoond tussen de mate van vitamine D-tekort en de ernst van COVID-19.

Vitamines A, C en E hebben ook enig belang getoond in de prognose van patiënten met COVID-19, aangezien hun tekorten zijn gerapporteerd, vooral bij de meest ernstige COVID-19-patiënten. Mogelijk moet de antivirale en ontstekingsremmende activiteit van deze voedingsstoffen verminderd zijn bij patiënten met een meer uitgesproken vitaminetekort.

Een ander soort voedingstekort bij COVID-19-patiënten betreft mineralen met antioxiderende werking, zoals selenium, zink, magnesium en koper, die essentieel zijn bij het beheersen van de oxidatieve stress die wordt veroorzaakt door een SARS-CoV-2-infectie.

Van de flavonoïden is aangetoond dat quercitine een krachtige remmer is van SARS-CoV-2-infectie , door de virale replicatie te verminderen, wat een belangrijke rol speelt bij de beheersing van de virale belasting.

Conclusie

De voedingsstoffen besproken in dit artikel spelen naast hun nutritionele rol ook een relevante rol bij het behoud van een gezonde longfunctie. Daarom is een adequate inname van deze voedingsstoffen essentieel om een efficiënte immuunrespons te bevorderen bij de bestrijding van ontstekingsziekten en infecties.

Bovendien is aangetoond dat sommige voedingsstoffen met antivirale activiteit effectief zijn tegen SARS-CoV-2-infecties, wat het belang van deze componenten onderstreept ook in de huidige tijd, waarin we nog steeds worden geconfronteerd met virus- en bacteriële aanvallen.

Kort samengevat:

• Een dieet rijk aan onbewerkte biologische voeding, groenten en gezonde vetten, zoals het mediterrane dieet, kan helpen de longfunctie bij COPD te behouden en het risico op de ontwikkeling ervan te verkleinen. Het mediterrane dieet is een eetpatroon dat rijk is aan plantaardige producten zoals groenten, fruit, volkorenproducten, noten en olijfolie, met daarnaast vis, gevogelte, peulvruchten en kruiden. Het omvat ook minder consumptie van rood vlees, bewerkte voedingsmiddelen en toegevoegde suikers.
• Groenten, salades en fruit bevatten antioxidanten. Deze stoffen bestrijden schadelijke vrije radicalen en kunnen uw immuunsysteem ondersteunen.
• Eet mineraalrijke voedingsmiddelen die veel magnesium bevatten, zoals linzen, noten, volle glutenvrije granen, zaden, bladgroenten.
• Neem voldoende omega 3 vetzuren, borageolie en duindoornolie voor de (long)slijmvliezen.
• Bij een vermoeden van voedselintoleranties: doe een Ig1-4 bloedtest.
• Neem voeding rijk aan anthocyanidinen (waaronder blauwe bessen, rode kool).
• Neem zuivel (Kefir) die goed is voor het darmmicrobioom.
• Versterk je (darm)slijmvliezen.
• Versterk je darmmicobioom.
• Neem zinkrijke voeding: biologisch mager rundvlees, zeevoedsel, bonen, noten,zaden.
• Neem seleniumrijke voeding: vis, ei, paranoten, broccoli, kool, knoflook, paddenstoelen.
• Let op je vit A en vit D (bloedtest huisarts).
• Neem extra vit C, resveratrol, quercitine, via suppletie.

Lees ook artikelen uit ons longen-archief:

Chronische longziekten natuurlijk behandelen.
De darm-long-as: verbinding tussen longen en darmen.
Luchtvervuiling: verzorg uw longen.
Bloemkool activeert AhR-receptor voor long- en darmgezondheid.
Darm-Long-As en luchtwegklachten bij kinderen.
Weerstandsverhoging bij Long COVID.
Gezondheid zwangere beïnvloedt risico op luchtwegklachten kind.
De juiste voeding lucht op (COPD).
Chronische longziekten natuurlijk behandelen.
Asperges: glutathionrijke groente.