Butyraat: een schakel tussen darmgezondheid en depressie

In de darmen wordt butyraat geproduceerd door bacteriën die vezels afbreken. Deze stof blijkt niet alleen belangrijk voor de darmwand, maar mogelijk ook voor onze stemming. Het Amsterdam UMC onderzoekt in de BUTY-studie of butyraat een rol speelt bij depressie.Wat is butyraat precies, hoe kan deze stof een rol spelen bij depressie, en wat houdt de BUTY-studie in? Dat lees je hieronder.

Depressie en het brein-darm verband

Volgens het Trimbos Instituut krijgt ongeveer één op de vier volwassenen in Nederland ooit te maken met een depressie. Een depressie is een psychische aandoening waarbij een sombere stemming en verlies van interesse of plezier centraal staan.

De behandeling bestaat vaak uit medicatie, psychotherapie of een combinatie daarvan. Helaas reageert niet iedereen op deze behandelingen — zo’n 15% ervaart onvoldoende effect van antidepressiva en/of psychotherapie.

Steeds meer onderzoek laat zien dat de darmen en het microbioom mogelijk een belangrijke rol spelen bij depressie. Dat opent de deur naar nieuwe, aanvullende behandelopties die gericht zijn op de darmgezondheid. Butyraat, ook wel boterzuur genoemd, is een vetzuur dat in de dikke darm wordt geproduceerd door darmbacteriën tijdens de afbraak van voedingsvezels.

Wat doet butyraat in de darmen?

Butyraat ondersteunt de darmgezondheid door:

• te dienen als energiebron voor darmcellen,
• het versterken van de darmwand,
• het remmen van ontstekingen.

Daarnaast heeft butyraat een invloed op het aan- en uitzetten van genen (epigenetica). Vanwege deze eigenschappen onderzoeken wij in de BUTY-studie de mogelijke effecten van butyraat op depressieve klachten.

Meer achtergrondinformatie over butyraat vind je ook in deze artikelen:

• Boterzuur goed voor het darmmicrobioom 
• Vezels houden de darmflora gezond

De BUTY-studie bij het Amsterdam UMC

Bij de BUTY-studie worden de effecten onderzocht van een butyraatsupplement op depressieve klachten, bovenop gebruikelijke inname van antidepressiva. Ook wordt gekeken wat de inname van butyraat doet met het immuunsysteem, met stresshormonen en met de samenstelling van de darmflora.
Deelnemers nemen gedurende acht weken dagelijks capsules in met butyraat of een placebo. De gehele studiedeelname duurt 26,5 week, waarin deelnemers vijf keer het Amsterdam UMC bezoeken.

Tijdens deze bezoeken worden vragenlijsten ingevuld en metingen verricht, en worden bloed en een klein stukje haar afgenomen. Rondom de bezoeken houden deelnemers een dieetdagboek bij en verzamelen zij thuis ontlasting. Ook worden thuis vragenlijsten ingevuld over stemming en depressieve klachten.

Voor deelname wordt een vergoeding van €50–€70 verstrekt, plus reiskosten.

Wie kunnen deelnemen?

1. Personen met depressieve klachten
2. Personen die antidepressiva gebruiken
3. Personen die de Nederlandse taal beheersen

De geschiktheid voor deelname wordt vastgesteld tijdens een geschiktheidsonderzoek.

Meer weten of contact opnemen

Neem contact op via butystudie@amsterdamumc.nl of kijk op www.butyraatbijdepressie.info. 

Onderzoeksteam

Het onderzoeksteam van BUTY bestaat uit:

• Dr. Anja Lok: hoofdonderzoeker, psychiater
• Drs. Vera Korenblik: uitvoerend onderzoeker
• Prof. Dr. Claudi Bockting: klinisch psycholoog
• Prof. Dr. Stanley Brul: microbioloog
• Dr. Aniko Korosi: neurowetenschapper
• Stagiairs en studenten

Bronnen:
• Prevalentie van psychische aandoeningen. NEMESIS. Cijfers per aandoening. Trimbos-instituut, Utrecht https://cijfers.trimbos.nl/nemesis/prevalentie/cijfers-per-aandoening/
• Korenblik, V., Korosi, A., Brul, S., Bockting, C., Nieuwdorp, M., & Lok, A. (2025). Feasibility and acceptability of 8-week oral tributyrin supplementation as add on to antidepressant medication in patients with depression: a study protocol paper for a pilot, randomised controlled trial. BMJ Open, 15(11), e108423.