De menopauze en overgangsklachten

De invloed van vetten

Ook bij overgangsklachten geldt, net als bij menstruatieklachten,dat voeding met de juiste vetzuren zeer belangrijk is. Vooral opvliegers, de meest voorkomende klacht in de overgang, hebben veel te maken met vetten. Tijdens de overgang verandert de hormoonbalans. Het afnemen van de productie van oestrogenen tijdens de overgang leidt ertoe bij veel vrouwen ertoe dan hun productie van prostaglandinen verandert. Deze prostaglandinen worden door het lichaam geproduceerd uit meervoudig onverzadigde vetzuren. Kortweg MOV’s. Deze MOV’s komen voornamelijk via de voeding het ichaam in.

Een verstoorde balans tussen de verschillende typen vetzuren (en daarmee tussen de ver- schillende soorten prostaglandinen) kan ertoe leiden dat opvliegers duidelijk erger zijn. (Lees meer over verschillende vetzuren in het artikel Gezonde vetten. )Verandering in de voeding is daarom vrijwel altijd noodzakelijk. Ook hier geldt dat de vetzuren het best ingenomen kunnen worden in combinatie met een breed samengesteld multi-vitaminen/mineralencomplex.

Troszilverkaars

De Troszilverkaars (Cimicifuga racemosa) is een plantaardig middel dat steeds vaker wordt ingezet om de typische overgangssymptomen zoals opvliegers of krampen tegen te gaan. De effecten van de troszilverkaars op de hormoonhuishouding zijn divers. De bestanddelen van de troszilverkaars verlagen het niveau van LH (luteiniserend hormoon), maar niet van FSH (follikel- stimulerend hormoon), prolactine of oestrogeen. Dat is belangrijk om LH doorgaans verhoogd is bij vrouwen in de overgang en geassocieerd wordt met overgangsklachten.

Wetenschappelijk onderzoek

Meerdere werkingsmechanismen zorgen er voor dat de plant effecten heeft op zowel de lichamelijke als de geestelijke gesteldheid. De pijnstillende en ontstekingswerende eigenschappen zijn waarschijnlijk toe te schrijven aan een aantal werkzame bestanddelen, waaronder het salicylzuur.
Meer dan 800 personen hebben inmiddels meegedaan aan wetenschappelijke klinische onderzoeken. Deze onderzoeken beschrijven voornamelijk de effecten van de troszilverkaars op menopausale en postmenopausale klachten. Dit maakt de troszilverkaars de best gedocumenteerde plant tegen overgangsklachten. Symptomen die verminderen door gebruik van de plant zijn onder meer: opvliegers, krampen, hoofdpijn en depressiviteit. Er zijn geen contra-indicaties of interacties bekend.

Visolie en prostaglandinen

Prostaglandinen, die door het lichaam gevormd worden uit meervoudig onverzadigde vetzuren, spelen een belangrijke rol in een groot aantal processen in het lichaam. Uit onderzoek blijkt dat toevoeging van visolie aan het dagelijkse menu of het dieet een belangrijk deel van de botontkalking, gerelateerd aan verlies van hormoonproductie of aan slechte voeding, kan helpen voorkomen. Een hogere inname van visolie via het dieet of een goede kwaliteit visolie supplementen lijkt daarom sterk aan te bevelen.

Anti-oxidanten

Kort geleden is ontdekt dat bij vrouwen na de overgang de hoeveelheid anti-oxidanten in het lichaam sterk daalt. Deze daling heeft gevolgen voor de botten: de afbraak van botweefsel neemt toe. Vrouwen met botontkalking hebben duidelijk minder anti-oxidanten in het lichaam dan vrouwen zonder botontkalking. Een goede inname van anti-oxidanten is daarom van groot belang. Goede voeding met veel verse groenten en heel weinig suikers is de eerste maatregel. Aanvulling met anti-oxidanten kan het best plaatsvinden door het
gebruik van een antioxidanten complex. Dit is omdat anti-oxidanten van elkaar afhankelijk zijn voor een optimale werking.

Botontkalking

Botontkalking, ook wel osteoporose genoemd, is een aandoening waar, volgens gegevens van de Osteoporose stichting, wereldwijd maar liefst 1 op de 3 vrouwen boven de 55 jaar mee te maken krijgt. In Nederland zijn er zo’n 800.000 mensen met osteoporose. De oorzaak ligt voornamelijk in een veranderende hormoonhuishouding.

Tot het 35e levensjaar maakt het lichaam meer bot aan dan het afbreekt. Bij botontkalking wordt het verlies van botweefsel veroorzaakt door een verstoorde balans tussen opbouw en afbraak. Of men osteoporose krijgt wordt grotendeels bepaald door de conditie van de botten, de botdichtheid rond de leeftijd van 35 jaar. Indien de botdichtheid dan laag is, loopt u een verhoogd risico. Ongeveer na het 50e levensjaar neemt de botdichtheid jaarlijks met circa 1% af. In het lichaam vindt continu opbouw en afbraak van bot plaats. Bij vrouwen kan dit door hormonale invloeden oplopen tot 6%.

Een aantal factoren heeft een sterke invloed op deze afbraak. Bekend raakt dat regelmatig bewegen zorgt voor een betere botstofwisseling en dat voeding waarin bouwstoffen zitten zoals magnesium en calcium (in lichaamseigenvorm en in de juiste verhouding!) een belangrijke rol speelt. Ook algemeen bekend is dat vochtafdrijvende middelen, veel verzadigd vet (vlees, zuivel) en fosfor (cola, additieven), een negatieve invloed hebben op de bothuishouding. Recente onderzoeken tonen hiernaast het belang aan van anti-oxidanten, visolie, vitamine B12 en extra vitamine D.

Vitamine D

Vitamine D is noodzakelijk voor de opname van mineralen in het bot. Deze vitamine wordt in het lichaam gevormd door blootstelling van de huid aan direct zonlicht. Het belang van vitamine D in de preventie en behandeling van botontkalking is jarenlang ernstig onderschat.
Nog steeds gaan veel mensen er vanuit dat voldoende vitamine D aangemaakt wordt wanneer de onbedekte delen van de huid (in het algemeen handen en gezicht) dagelijks gedurende 15 minuten aan daglicht worden blootgesteld. Dit blijkt niet waar te zijn. Mensen die boven de 40e breedtegraad wonen (Nederland ligt ongeveer op de 53e breedtegraad) maken in de wintermaanden helemaal geen vitamine D aan. Daarnaast is er veel discussie gaande over welke hoeveelheid vitamine D voldoende is. Steeds meer experts menen dat de huidige normen veel te laag zijn.

Onderzoek heeft aangetoond dat zelfs bij pubers al veel tekorten aan vitamine D voorkomen. Ouderen, die minder mobiel zijn en vaak minder buiten komen, hebben een zeer hoge kans op ernstige tekorten aan vitamine D, net als mensen met een donkere huidskleur of mensen die vrijwel het gehele lichaam bedekt hebben wanneer zij buiten zijn.

Op dit moment adviseert de overheid mensen van 50 tot 70 jaar 400 IU vitamine D extra per dag als supplement te gebruiken: mensen van 70 jaar en ouder 600 IU per dag. Onderzoek heeft echter aangetoond dat voor bedlegerige personen een inname van 1200 IU per dag soms nog niet voldoende is. UV-licht, dat nodig is voor de aanmaak van vitamine D in de huid, wordt tegengehouden door glas. Zonlicht via een raam is daarom niet in staat de aanmaak van vitamine D te stimuleren. Een langdurige dagelijkse inname van maximaal 2000 IU vitamine D wordt als veilig beschouwd.

Boekentips van Patrick Holford