Overgewicht en het verband met insuline
Hyper-insulinisme (te grote aanmaak van insuline) ook wel insulineresistentie genoemd (het lichaam reageert minder op insuline) is aanwezig bij de overgrote meerderheid van mensen met overgewicht, met een verminderde glucosetolerantie en met diabetes type II.
Plus naar schatting bij 25% van de mensen met een normaal gewicht en een normale tolerantie voor glucose (suiker).
‘Zwembandjes’ rond de heupen
Bij hyperinsulinisme is er sprake van ongevoeligheid van lichaamscellen voor het effect van insuline. Wanneer er een combinatie bestaat van te hoge bloeddruk, bloedvetten (cholesterol, triglyceriden), hyperinsulinisme en schildklierafwijkingen wordt dit ook wel het Metabool Syndroom van Raven genoemd.
De klacht die het meest op de voorgrond staat bij hyperinsulinisme is overgewicht en een toename van de middelomvang. Wanneer de tailleomvang groter wordt dan 80% van de heupomvang is er grote kans op het aanwezig van hyperinsulinisme.Meer klachten dan alleen overgewichtDoor het insulineprobleem ontstaan er vaak ook andere symptomen: o.a. vermoeidheid, gewrichtsklachten (kraakbeen wordt aangetast door insulineproblemen), geheugen- en concentratieproblemen, gedragsveranderingen, vocht vasthouden (oedeem), veel plassen, menstruatie- en overgangsklachten, PCO (polycysteus syndroom in de eierstokken), hoge bloeddruk, spierklachten en oogklachten. Bij toenemende insulineresistentie ontstaat er uiteindelijk diabetes type-2.
Oorzaken
De oorzaken van de ontregelde glucosestofwisseling zijn (een combinatie van) onevenwichtige voeding, overgewicht, erfelijke aanleg, stress en onvoldoende lichaamsbeweging.
Algemene aanpak
De behandeling van hyperinsulinisme bestaat uit het optimaliseren van het eetpatroon, aanvulling van de voeding met essentiële nutriënten, gewichtsreductie, stressmanagement en minimaal 30 tot 90 minuten beweging per dag.1. Optimaliseren eetpatroonBinnen de voeding staat centraal: een goede verdeling van de koolhydraten over de dag, gebruik van koolhydraatrijke producten met een lage glycemische index, het eten van voldoende vezels, gebruik van onverzadigde vetten en het verminderen van het verzadigd vetgebruik.2. De juiste koolhydraten kiezenOm pieken en dalen in de bloedglucosespiegel te voorkomen is het belangrijk dat iemand geen maaltijden overslaat en de hoeveelheden goed over de dag spreidt. Producten met een laag glycemische index geven daarbij een mildere stijging en daling dan producten met een hoge glycemische index.
Voorbeelden met een lage glycemische index zijn peulvruchten, haver, rogge, fruit met schil. Een hoge glycemische index hebben b.v. aardappelpuree, maïs, witbrood, suiker en suikerbevattende producten.
is het halve werk
De bereidingsvorm en de combinatie met andere voedingsmiddelen heeft veel invloed op de glycemische index. Pasta al dente heeft een lagere index dan b.v. papgare macaroni.
De combinatie van een product met eiwitten (vlees, vis, ei b.v.), onverzadigde vetten (olie, vis, noten) en oplosbare vezels (fruit, peulvruchten, haver) verlaagt de index van het bewuste product.3. Goede vettenBij hyperinsulinisme is er naast een glucosestofwisselingsstoornis ook altijd sprake van een ontregeling van de vethuishouding. Er worden teveel ontstekingsbevorderende prostaglandines (een soort hormonen) aangemaakt die o.a. de bloeddruk laten stijgen, de hormoonhuishouding ontregelen, de bloedstolling bevorderen en vaten, gewrichten en zenuwen beschadigen. Voedsel rijk aan omega-3 (vis, lijnzaad, walnoten) en omega-6 vetzuren (noten, zaden, olie) stimuleren de aanmaak van ontstekingsremmende prostaglandines en remmen zo de schade.
Bovendien bevorderen omega-3 vetzuren de insulinegevoeligheid van de cellen en verminderen zo de insulineresistentie.
4, Genot wordt duur betaald … Verzadigde vetten (kaas, vet vlees, volle melkproducten, harde pakjes margarine, snacks) en transvetzuren (geharde vetten in koek, gebak, snacks), maar ook gebruik van cafeïne (koffie, thee, cola, cacao), suiker en alcohol blokkeren de aanmaak van de ontstekingsremmende prostaglandines.
Het Nederlandse eetpatroon is relatief rijk aan omega-6 vetzuren (dieetmargarines, zonnebloemolie, sojaolie) en arm aan omega-3 vetzuren (vis, lijnolie). Voor de juiste prostaglandinebalans is het belangrijk de inname van omega-6 vetzuren af te remmen ten gunste van de consumptie van omega-3 en omega-9-rijke producten (vis, lijnolie, olijfolie).
5. Aanvulling met essentiële nutriëntenBij de regulatie van de glucose- en insulinehuishouding zijn diverse nutriënten betrokken, waaronder vitamine B, chroom, mangaan, zink, selenium en vanadium. Vitamine B’s zijn o.a. betrokken bij de aanmaak van insuline (B1, B2), de glucosetolerantiefactor (B3), verlaging van de bloedlipiden (B3), het transporteren van glucose de cel in (biotine), regulatie van de prostaglandinesynthese (B3, B6) en verlaging van het homocysteïnegehalte (B6, foliumzuur, B12).
Chroom vergroot de werking van de insulinereceptor op de cel, waardoor er minder insuline nodig is om glucose te transporteren. Zink is een onderdeel van het insuline-molecuul en nodig voor de aanmaak en opslag van dit hormoon. Selenium helpt het lichaam bij het onschadelijk maken van ontstekingsbevorderende stoffen. Vanadium kan de effecten van insuline op de vetcellen nabootsen en remt de aanmaak van cholesterol in de lever. Verder spelen zink, mangaan, chroom en selenium tevens een rol bij de aanmaak van schildklierhormoon (vaak verstoord bij hyperinsulinisme).
Door o.a. een onevenwichtige voeding, eetstoornissen, langdurig lijnen, langdurige stress, chronisch gebruik van medicijnen, familiare belasting en infectieziekten ontstaan dikwijls tekorten aan voedingsstoffen, die het ontstaan van hyperinsulinisme kunnen bevorderen. Daarnaast zijn de bovengenoemde voedingsstoffen juist extra nodig voor het reguleren van glucose- en vethuishouding.
Daarom is het aanvullen van de voeding met vitamines, mineralen en vetzuren een essentieel onderdeel van de behandeling van Metabool Syndroom.
De rol van de natuurdiëtist
Een (orthomoleculair) diëtist kan de cliënt begeleiden bij het optimaliseren van de voeding en advies geven hoe de bovengenoemde richtlijnen in de praktijk in voedingsmiddelen en maaltijden vertaald kunnen worden. Daarnaast kan zij adviseren welke voedingssupplementen zinvol zijn om de conditie van de cliënt verbeteren.
Metabool Syndroom
Metabool Syndroom is de naam die gegeven wordt aan een cluster van symptomen die voorkomt bij iemand. De belangrijkste componenten hiervan zijn: een gestoorde glucose-intolerantie, hoge bloeddruk, afwijkingen in cholesterol- en lipidenspiegels en centraal overgewicht (ophoping van vetweefsel rond de middel en de organen in de buikholte, ook weleens populair de ‘zwembandjes’ genoemd).
De vijf meest opvallende kenmerken zijn:
- Overgewicht (abdominale obesitas)
- Insulineresistentie en hyperinsulinemie (verhoogd insulinegehalte in het bloed)
- Afwijkingen in bloedvetten (verhoogd gehalte aan triglyceriden en een verlaging van het HDL-cholesterol)
- Een gestoorde glucosetolerantie (incl. afwijkingen van de nuchtere bloedsuikerspiegel, een gestoorde glucosetolerantie en/of diabetes type II)
- Hypertensie (hoge bloeddruk)
Gestoorde glucosetolerantie, insulineresistentie en hyper-insulinisme liggen ten grondslag van veel ziekten zoals overgewicht, hart- en vaatziekten, Alzheimer, Reumatische aandoeningen, Osteoartritis, Depressie, Kanker, MS, slaapstoornissen, PCO, verhoogde cholesterol, hoge bloeddruk, etc.
De oorzaken
De oorzaken zijn divers, o.a.; te weinig beweging, toename van gemaksvoedsel, voedsel arm aan nutriënten (vitaminen, mineralen), hoge calorie inname met een hoge GL (glycemische loading), verkeerde vetten met een vetfobie die de consumptie van de verkeerde koolhydraten stimuleert wat een verhoogde insulinesecretie geeft met een bevordering van overgewicht en andere klachten (waaronder vermoeidheid, depressie, cardiovasculaire klachten, diabetes type II, etc).
Hoe komen we uit deze bloedglucose ‘rollercoaster’?
Succes in Noorwegen
Dr. Lindberg heeft grote successen behaald in zijn klinieken in Noorwegen door een combinatie van maatregelen.
Naar aanleiding van diverse onderzoeken (waaronder nuchtere bloedglucose en triglyceriden, HDL cholesterol, nuchtere C-peptide , insuline, orale glucose tolerantie test, HOMA-IR, HOMA-BCF, ochtend speeksel cortisol, IGF-1, SHBG, testosteron, homocysteine, foliumzuur, vitamine b 12, vitamine D, urinezuur, HBA1C) worden de volgende individuele programma’s voor mensen gemaakt:
- Lage GL: rond de 40 GL per dag (10 GL’s voor ontbijt, 2 maal 5 voor tussendoor, 10 voor de lunch en 10 voor het diner), dus suikervrij met ook nog een beperking voor koolhydraten die de insulineproductie bevorderen zoals brood, pasta, rijst, geraffineerde granen, aardappelen, etc.
- Voedselintoleranties die ontstekingen kunnen geven worden geëlimineerd.
- Minimaal 400 gram groenten per dag en 2 stuks fruit per dag.
- Omega 3 wordt extra geadviseerd in de vorm van vette vis en suppletie. Geen transvetzuren (margarine, gebak, snacks, etc). Klik hier door naar Feiten over vetten.
- Kaneel (1 tot 1,5 gram per dag( na 20 dagen is er een 30% reductie van HBA1C, LDL cholesterol en triglyceriden);
- Anti diabetes voedingsmiddelen worden extra ingezet zoals: bessen, appels, peren, boekweit, linzen, pruimen, hele haver, havervlokken en haverzemelen, gerst, ongeraffineerde koudgeperste oliën zoals lijnolie, walnootolie, olijfolie als saladedressings.
- De voeding is rijk aan eiwitten om de hormonen te balanceren (zacht gekookte of gepocheerde eieren, vis, yoghurt, zaden, noten, peulvruchten).
- Zout beperken en meer kalium in de vorm van groenten(sap).
- Koffie en alcoholbeperking;
- Speciale bewegingsprogramma’s, kooklessen, voldoende zonlicht, stoppen met roken, beter slapen (minimaal 7 tot 8 uur), meditatie of andere vormen van ontspanning om de cortisol te verlagen (stress reductie).
Speciale GL producten
Dr. Lindberg heeft speciale producten ontwikkeld met een lage GL, zelfs een speciale Fedon King Burger, zodat ook de mensen die junkfood eten kunnen afkicken. Hij schreef diverse boeken en een kookboek. Hij waarschuwt voor de bijwerkingen van de huidige reguliere middelen zoals metformin (o.a. flinke vitamine B 12 verlaging en verhoging van homocysteine) en Glucobay (buikklachten). Diabetes kan voorkomen worden wanneer er een pakket aan maatregelen genomen wordt. Minder eten en meer bewegen is niet het antwoord op de diabetes epidemie. Leefstijl veranderingen en de juiste voedingsadviezen zijn dit wel. Hij geeft lifestyle seminars (5000 mensen per jaar), Kooklessen om gezond te leren koken, hij heeft 130 lifestyle counselors in Noorwegen en 40 in Zweden opgeleid. Hij heeft inmiddels 12.000 patiënten sinds 1997 gehad in zijn klinieken waarvan 40% met metabool syndroom. U kunt hier doorklikken naar Glycemische Index en Glycemische Lading>.
Zelfmoord plegen met mes en vork
Dr Fedon Lindberg zegt: In zijn boek ‘The Origin of the Species’ uit 1859 schreef Charles Darwin dat alle diersoorten strijden om beperkte natuurlijke bronnen en het is een wet van de natuur dat schepsels variaties ontwikkelen om hen in staat te stellen zich aan te passen, zodat ze zich met meer succes kunnen voortplanten.
Terwijl dit evolutieproces zich voltrekt, overleven de sterkste en gaan de zwakste ten onder – Survival of the fittest.
Maar wat gebeurt er als een van die soorten, de mens, de natuurlijke balans van de hulpbronnen verandert? Wat gebeurt er wanneer degenen die eigenlijk de fitste en de sterkste waren nu de zwakste worden? Tegenwoordig lijkt het wel alsof degenen vroeger met de voordeligste genen nu de mensen zijn die ziek worden en sterven aan levenstijl ziektes.
Heeft de mens zijn evolutionaire einde bereikt? In ongeveer 10.000 jaar zijn we overgegaan van jagen en verzamelen naar een landbouw en industrie bestaan en vervolgens naar een manier van leven die fysiek passief is. We tarten de evolutie en veranderen ons milieu, terwijl we biologisch hetzelfde blijven. We hebben het aan de moderne geneeskunde te danken dat miljoenen mensen het hebben overleefd, ondanks de wetten van de evolutie.
Het moderne dieet is in strijd met onze genen: ons spijsverteringssysteem is er op gemaakt om grote hoeveelheden natuurlijk voedsel te verwerken, maar het is nu bijna werkeloos. Erger nog: ons dieet heeft een hormonale nachtmerrie teweeggebracht – verhoogde insuline productie en insulineresistentie. We moeten begrijpen wat we eigenlijk moeten eten en onze manier van leven daaraan aanpassen”.
Troost-eten
Dr. Lindberg ziet troost-eten als een verlangen naar moedermelk. “Een verhoogd cortisolniveau versterkt je eetlust en hang naar suiker en hoogglycemische voedingsmiddelen in combinatie met vet (ijs, chocolade en andere soorten troost eten.)Zie ook het artikel bij Psyche en natuurvoeding Cortisol, het meester stresshormoon. Het kan zijn dat je de hele dag doorkomt zonder te eten, maar dat je, je ’s avonds als je voor de tv gaat ‘ontspannen’ te buiten gaat aan troost-eten” aldus Lindberg.
“Dat is het resultaat van stress en een hoge cortisol productie gedurende je werkdag. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan zowel koolhydraten als vet zijn troostend en kalmerend en werken als een antidepressivum. Ze verhogen het serotonine- en endorfineniveau in de hersenen, dat gedaald is als gevolg van een hoog cortisol niveau”.
Moedermelk
- Op het Nederlandse MBOG congres in oktober 2007 vertelde hij het volgende: “Het is interessant om op te merken dat er maar één natuurlijk voedsel bestaat voor mensen dat rijk is zowel aan koolhydraten als vet: moedermelk.
- Ongeveer 50% van de calorieën in moedermelk is afkomstig van vet (met een goed gebalanceerde verhouding van verzadigde, enkelvoudig onverzadigde en meervoudig onverzadigde vetzuren), 42% is afkomstig van een middelmatig glycemische koolhydraat (lactose) en 8% van proteïne.
Natuurlijke voedingsmiddelen zijn rijk aan koolhydraten en bevatten weinig vet (fruit, bessen, granen en peulvruchten), of zijn rijk aan vet en bevatten weinig koolhydraten (noten, olijven, zaden en avocado’s), of zijn rijk aan proteïne en vaak aan vet en bevatten bijna geen koolhydraten (vlees, gevogelte, vis, eieren en schaaldieren.)
De combinatie van veel koolhydraten en veel vet vind je alleen in bewerkte, industriële voedingsmiddelen. Net als moedermelk geven deze eetwaren een kalmerend, prettig gevoel, en zo voelen we ons natuurlijk graag. Stress en een hoog cortisol niveau kunnen ertoe leiden dat je deze producten vaak eet, met een hoog insulineniveau, de opslag van buikvet een grotere kans op diabetes, hartkwalen en kanker tot gevolg.”
Uitleg Low GL diet door Patrick Holford
Boekentips
Literatuur en links:
Referenties:
M. Slabber et al, ‘Effects of a low-insulin-response, energy restricted diet on weight loss and plasma insulin concentrations in hyperinsulinemic obese females’’, American Journal of Clinical Nutrition (1994), Vol 60(1), pp.48-53
T. Hung et al, ‘Fat versus carbohydrate in insulin resistance, obesity, diabetes and cardiovascular disease’, Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic care, Vol 6 (2) 2003, pp 165-76
F.F Samaha et al, A low-carbohydrate as compared with a low-fat diet in severe obesity’, New England Journal of Medicine, Vol 348(21) 2004, pp 2074-81
G.D Foster et al, ‘A randomized trial of a low-carbohydrate diet for obesity’, New England Journal of Medicine, vol 348(21) 2003, pp 2082-90
D.M. Bravata et al, ‘Efficacy and safety of low-carbohydrate diets: a systematic review’, Journal of the American Medical Association, Vol 289 (14) 2003.