Darmbacteriemetaboliet urolithine bevordert gezondheid

Urolithine is een anti-inflammatoire metaboliet (stofwisselingsproduct) van het darmmicrobioom. Slechts 40% van de bevolking kan deze stof vanuit de voeding omzetten. Alleen in aanwezigheid van de juiste samenstelling van de darmmicrobiota vindt de omzetting van urolithine plaats en die neemt af met het ouder worden.

Ongeveer 20 jaar geleden is de stof urolithine ontdekt en gevonden in menselijk weefsel. Tot op heden zijn er 13 verschillende vormen van urolithine beschreven. De verschillende vormen hebben uiteenlopende eigenschappen en zijn aanwezig in menselijk lichaamsvocht en weefsel (urine, bloed, moedermelk, ontlasting, prostaat, darmen en borsten). (1)

Juiste darmflora nodig voor urolithine

Verschillende voedingsmiddelen zoals bessen, granaatappel en walnoten bevatten de natuurlijke polyfenolen ellagitannines en ellaginezuur. Bij inname van deze voedingsmiddelen worden de polyfenolen omgezet tot urolithine A of urolithine B door de microbiota in de dikke darm.

De concentraties van urolithine in het plasma en het maagdarmkanaal blijken gezondheidsvoordelen te hebben; ze hebben ontstekingsremmende en anti-kankereffecten. Studies hebben aangetoond dat urolithine het vermogen bezit om meerdere signaalroutes voor tumoren en ontstekingen te reguleren en om enzymactiviteit te moduleren. (2)

Urolithine vanuit de voeding of als supplement

Een gevarieerde voeding inclusief rood fruit is cruciaal voor voldoende urolithine-aanmaak. Echter, als de darmflora ontregeld is of bessen en noten geen onderdeel zijn van de voeding, dan zou het direct toedienen van urolithine als voedingssupplement mogelijk een uitkomst kunnen bieden bij uiteenlopende aandoeningen en ziekten.

Directe suppletie van urolithine omzeilt de noodzaak van een juiste samenstelling van de darmflora voor de omzetting. Wanneer iemand wegens aanwezige voedselintoleranties geen bessen of noten kan verdragen, is orale suppletie een optie. Bij ouderen met kauw- of slikklachten en acute darmklachten, uitputting en/of spierklachten kan suppletie van urolithine ook een uitkomst zijn. Eenmaal geabsorbeerd heeft urolithine een positieve invloed op de mitochondriale en cellulaire gezondheid. (3,4)

Mitochondriën en urolithine

Bij het ouder worden neemt de capaciteit van de mitochondriën af en treedt een vermindering op van de inspanningscapaciteit. Mitochondriën zijn de energiefabriekjes in onze cellen.  Het is aangetoond dat urolithine de mitofagie stimuleert, dit is het proces dat de mitochondriën gezond houdt. Het verbetert de spierfunctie en zorgt dat de mitochondriale genen goed tot uiting komen.

Onderzoeksresultaten van urolithinetoediening bij ouderen

In een klinische studie werd onderzocht of orale toediening van urolithine de mitochondriale en cellulaire gezondheid verbeterde. Zo werden de zes-minuten-loopafstand, het spieruithoudingsvermogen in hand- en beenspieren en mitochondriale biomarkers gemeten. De deelnemers waren 66 volwassenen in de leeftijdscategorie van 65 tot 90 jaar.

Er werden spiervermoeidheidstesten en plasma-analyse van biomarkers bij de aanvang van het onderzoek, na twee maanden en na vier maanden gedaan. De deelnemers kregen een supplement met 1000 mg urolithine A of een placebo gedurende de vier maanden. (3,4)

Urolithine verbetert spieruithoudingsvermogen

De proefpersonen die urolithine kregen, vertoonden een significante verbetering in spieruithoudingsvermogen. Zo ging het aantal spiercontracties totdat er vermoeidheid optrad omhoog voor zowel hand- als beenskeletspieren, in vergelijking met de personen die de placebo gebruikten. De markers voor mitochondriale gezondheid (verschillende acylcarnitinen en ceramiden) waren verlaagd bij urolithinesuppletie. Dit gold ook voor C-reactief proteïne (CRP), de marker voor acute ontsteking. (3,4)

Hoewel de verbeteringen in de zes-minuten-loopafstand en maximale ATP-productie in de handspier niet significant waren in de groep die urolithine A ontving, was langdurige urolithinesuppletie wel gunstig voor het spieruithoudingsvermogen en de mitochondriale biomarkers. Dit suggereert dat urolithine spierafname gerelateerd aan ouderdom kan tegengaan. Er is echter meer onderzoek nodig om deze bevindingen te bevestigen. (3,4)

Urolithine en hart- en vaatziekten

Afhankelijk van de darmflora worden verschillende typen urolithine gemetaboliseerd. In een studie werden urolithine-A en urolithine-B in verband gebracht met de cardiovasculaire risico’s bij obese en slanke personen.

Aan de studie namen 20 gezonde personen deel met een normaal lichaamsgewicht, die per dag 30 gram walnoten consumeerden. Ook namen 49 obese proefpersonen deel die in goede gezondheid verkeerden, zij kregen dagelijks 450 mg granaatappelextract. Tot slot was er een groep van 25 personen met metabool syndroom, zij kregen dagelijks 15 gram walnoten, 7,5 gram hazelnoten en 7,5 gram amandelen. Bij proefpersonen met overgewicht werd een verband gevonden tussen cardiovasculaire risicofactoren en urolithines.

Urolithine-A en Urolithine-B als biomarkers voor cardiovasculaire risico’s

Urolithine-A leek gepaard te gaan met een beschermend effect; het was significant gerelateerd aan een hoog HDL-cholesterolgehalte. De aanwezigheid van urolithine-B leek daarentegen gepaard te gaan met een significant hoger totaal cholesterolgehalte, (V)LDL-cholesterol en geoxideerd LDL-cholesterol. Bij proefpersonen met het metabool syndroom bleek de aanwezigheid van urolithine-A gerelateerd aan een significant lagere bloedglucosespiegel.

Bij personen met het metabool syndroom en urolithine-A die cholesterolverlagers (statines) gebruiken, was het vetspectrum vergelijkbaar met dat van gezonde personen. Proefpersonen met het metabool syndroom en een hoge urolithine-B-spiegel reageerden echter slecht op de behandeling met statines. Uit de resultaten blijkt dat de obese proefpersonen met urolithine-B een verhoogde kans op hart- en vaatziekten hebben. De rol van urolithines als potentieel nieuwe biomarkers voor het cardiovasculaire risico moet verder onderzocht worden in vervolgstudies. (5)

Mediterraan dieet verhoogt urolithine

Een mediterraan dieet zorgt voor een positief veranderde samenstelling van de darmflora en geeft een hogere aanmaak van urolithine. In een studie deden 82 personen met overgewicht en obesitas mee. Zij hadden verhoogde levensstijlrisicofactoren, dankzij een standaard lage inname van groenten, fruit en een sedentaire levensstijl.

In het onderzoek van 8 weken ontvingen 43 deelnemers een mediterraan dieet dat was afgestemd op hun energiebehoefte. De andere 39 deelnemers behielden hun normale dieet. Tijdens de onderzoeksperiode werden de therapietrouw, het darmmicrobioom en metabole parameters bijgehouden.

De resultaten zijn gunstig: de groep met het mediterraan dieet had een significante verlaging van het bloedcholesterol en meer fecale galzuren dan de groep met het reguliere dieet. De interventie heeft geleid tot verhoogde niveaus van de vezel afbrekende bacterie Faecalibacterium prausnitzii en een verhoogde productie van butyraat (boterzuur).
De aanpassingen in het dieet hebben geleid tot verhoogde waarden urolithine in de urine, een verbeterde galzuurafbraak en een verhoogde insulinegevoeligheid. (6)

Hoe kunt u zorgen voor voldoende urolithine-aanmaak?

Granaatappelsap heeft de hoogste concentratie ellagitannines in vergelijking met andere fruitsappen. Drink regelmatig versgeperst granaatappelsap of koop biologisch granaatappelsap in glazen flessen. (7)

Eet met regelmaat de volgende voedingsmiddelen voor voldoende urolithine-omzetting:

• Appels
• Granaatappels
• Blauwe en rode bessen
• Bramen
• Frambozen
• Cranberries
• Druiven
• Aardbeien
• Zoete en zure kersen
• Walnoten
• Pecannoten
• Amandelen
• Hazelnoten

Kies een selectie van de fruitsoorten en voeg toe aan uw ontbijt; hak de noten fijn en strooi over uw pap, (geit-, schaap-, of kokos-) yoghurt of kwark. In de lente of zomermaanden is een fruitsalade van de genoemde soorten een verfrissend en verkoelend ontbijt, maar ook geschikt als tussendoortje of nagerecht. De noten kunt u ook eten als tussendoortje en ze zijn prima te combineren met een handje bessen.

Smakelijk en eenvoudig saladerecept voor meer urolithine

Bijgerecht met walnoten, granaatappelpitjes, feta en rucola voor twee personen

De salade:
• 80 gram rucola
• 4 el walnoten
• 50 gram feta
• 3 el granaatappelpitjes

De dressing:
• 1,5 el olijfolie
• 0,5 el azijn
• Snuf zout en peper

Verdeel de rucola over een bord, verkruimel de feta erboven en verdeel de gehakte walnoten en granaatappelpitjes erover. Besprenkel de salade met de olijfolie, azijn, zout en peper.

Mediterrane salade met haring en radijs

Ingrediënten voor 2 personen:

2 eetlepels extra vierge olijfolie
1 eetlepel citroensap
1 theelepel mosterd
Peper
2 haringen
50 gram gemengde bladsla (veldsla, krulandijvie, rucola, batavia etc.)
2 takjes peterselie
Kiemgroenten: een pluk alfalfa of broccosprouts of rode bietenkiemen of sangosprouts. Bij verteringszwakte: radijskiemen of rettichkiemen of venkelkiemen
Variatie: ½ bosje radijsjes of bosuitje (1 stengel) of ½ rode paprika

Maak een dressing door de olie, het citroensap en mosterd met elkaar te mengen. Breng de dressing op smaak met peper en zout. Snijd de haring in stukjes van ongeveer 4 centimeter. Was de radijsjes of het bosuitje of de paprika en snijd ze in plakjes, stukjes of ringetjes. Was de sla en laat deze uitlekken in een vergiet. Was de peterselie en de kiemgroenten. Doe de sla in een kom en meng de radijsjes en de dressing er door heen. Knip de peterselie er boven fijn. Garneer de salade met de stukjes haring en de kiemgroenten.

Maaike Soetermans, Natuurdiëtist