PEA: uitstekend supplement bij pijn en ontsteking

PEA(palmitoylethanolamide) is als middel inzetbaar bij de behandeling van chronische pijn en ontstekingsgerelateerde aandoeningen.

PEA (palmitoylethanolamide) is een lichaamseigen vetzuuramide (vetachtige stof) dat de laatste jaren veel aandacht heeft gekregen. Het is als supplement steeds populairder geworden binnen de natuurgeneeskunde.

Introductie

Het lichaam produceert PEA wanneer cellen onder druk staan door stress, infecties, gifstoffen, fysieke overbelasting of beschadiging. Daarom wordt PEA als middel ingezet bij de behandeling van chronische pijn en ontstekingsgerelateerde aandoeningen.

Sinds de jaren ’50 wordt PEA al bestudeerd en het heeft dankzij wetenschappelijke onderbouwing haar plek ingenomen als betrouwbaar middel met krachtige therapeutische eigenschappen en een gunstig veiligheidsprofiel.

PEA komt van nature voor in eigeel, soja, pinda’s en dierlijke producten, maar het grootste deel wordt door het lichaam zelf aangemaakt als onderdeel van het zelfherstellend vermogen. Onderzoeken tonen aan dat PEA vooral belangrijk is bij laaggradige ontsteking, neuro-inflammatie, pijnregulatie en immuunbalans.

Wat is PEA?

PEA wordt gevormd uit palmitinezuur en ethanolamine — natuurlijke bouwstenen van celmembranen. Het behoort tot de groep autacoïde stoffen, meer specifiek de ALIAmiden (Autacoid Local Injury Antagonists). Deze stoffen worden lokaal geproduceerd door cellen in reactie op cellulaire stress, met name bij ontstekingen of zenuwbeschadiging. Het lichaam doet hiermee een poging om schade, ontstekingsreacties en celstress te temperen en het herstelproces te bevorderen.

PEA werkt niet onderdrukkend, in tegenstelling tot klassieke pijnstillers, maar regulerend:

• Het remt overactiviteit
• Ondersteunt herstel
• Beschermt cellen
• Bevordert homeostase

Waar synthetische pijnstillers het centrale zenuwstelsel onderdrukken, werkt PEA via de natuurlijke regulatiemechanismen van het lichaam. Het brengt systemen die uit balans zijn terug in een fysiologische, gezonde toestand.

Werkingsmechanisme

Het bijzondere aan PEA is dat het niet één werkingsmechanisme heeft, maar op meerdere vitale systemen tegelijk ingrijpt. Het beïnvloedt verschillende biologische systemen die betrokken zijn bij pijn, ontsteking en immuunregulatie. Dit verklaart ook waarom PEA bij zo veel verschillende klachten verlichting kan bieden.

De ontstekingsremmende kernreceptor: activatie van PPAR-α

Het meest onderzochte mechanisme is de activatie van PPAR-α, een receptor in de celkern die de expressie van ontstekingsgenen reguleert.

Wanneer PEA zich bindt aan PPAR-α:

• Daalt de productie van ontstekingsbevorderende cytokinen zoals TNF-α en IL-6
• Neemt oxidatieve stress af
• Herstellen mitochondriën beter (energiecentrales van de cel)
• Stabiliseert de energiehuishouding op celniveau
• Vermindert hyperactiviteit van immuuncellen

Dit maakt PEA bijzonder waardevol bij aandoeningen die gekenmerkt worden door stille, laaggradige ontsteking een probleem dat bij veel mensen tegenwoordig chronische klachten geeft.

Modulatie van mestcellen: minder histamine, minder overreactie

Mestcellen spelen een centrale rol bij allergieën, jeuk, eczeem, zenuwpijn en ontsteking. Ze geven ontstekingsstoffen af zoals histamine, tryptase, prostaglandinen, cytokinen. Bij veel mensen zijn mestcellen te snel en te sterk geactiveerd.

PEA werkt mestcel-stabiliserend:

• Minder histamine-afgifte
• Minder sensibiliteit voor prikkels
• Minder neurogene ontsteking
• Minder allergische reacties en jeuk

Dit is relevant bij o.a. prikkelbare darm (PDS), eczeem, allergieën, fibromyalgie, migraine en zenuwpijn.

Bescherming van het brein

Bij stress, gifstoffen, virale infecties of hersenletsel worden de immuuncellen (de microglia) van het centrale zenuwstelsel overactief. Dit leidt tot neuro-inflammatie en kan klachten geven als brainfog, vermoeidheid, concentratieproblemen, hoofdpijn, zenuwpijn, depressieve stemmingen.

Uit onderzoek blijkt dat PEA:

• Overactieve immuuncellen (microglia) remt
• Gezonde immuuncellen stimuleert om afvalstoffen op te ruimen
• De opruimfunctie (fagocytose) verhoogt
• Beschermt tegen neurotoxiciteit
• Hierdoor is PEA interessant bij neurodegeneratieve aandoeningen, post-virale klachten, burn-out, traumatisch hersenletsel, MS en migraine.

Ondersteunt het endocannabinoïdesysteem (ECS)

PEA is geen cannabinoïde (cannabis-achtige stof), maar het werkt wel nauw samen met het lichaamseigen endocannabinoïdesysteem (het ECS):

1. Remt de afbraak van anandamide (“geluksmolecuul”)
2. Versterkt het ontspannende en pijnstillende effect van het ECS
3. Werkt als een “entourage molecule” die andere lichaamseigen stoffen versterkt.

Hierdoor heeft PEA een natuurlijke, ontspannende werking zonder de psychoactieve effecten van THC.

Regulatie van “de pijnpoort”

TRPV1 is een receptor die sensorische prikkels verwerkt. Deze ‘poort’ is betrokken bij het waarnemen en ervaren van pijn: stekende pijn, brandende pijn, zenuwpijn, gevoeligheid voor hitte/druk.

PEA maakt de TRPV1 poort minder gevoelig, waardoor pijnprikkels minder sterk worden doorgegeven. Dit is relevant bij neuropathie, ischias, fibromyalgie en chronische pijn.

Indicaties: Bij welke aandoeningen wordt PEA gebruikt?

PEA wordt onderzocht en gebruikt bij een breed scala aan aandoeningen, vooral waar pijn en ontsteking een rol spelen. Enkele voorbeelden:

Pijn & Zenuwklachten:

• Diabetes, MS, ischias (neuropathische pijn)
• Migraine en spanningshoofdpijn
• Glaucoom
• Fibromyalgie
• Carpaletunnelsyndroom
• Chronische rug- en nekpijn
• Whiplash
• Endometriose en menstruatiepijn

Ontstekingsprocessen:

• Artrose en gewrichtsontsteking
• Crohn en colitis ulcerosa
• Prikkelbare darm syndroom (PDS of IBS)
• Auto-immuunontsteking
• Allergieën, eczeem, dermatitis, jeuk

Neurologisch en psychisch:

• Hersenontsteking na virussen (zoals post-COVID)
• Burn-out en chronische stress
• Depressieve klachten door neuro-inflammatie
• Cognitieve klachten, geheugenproblemen
• Herstel na hersenletsel

Metabolisatie: welke CYP-enzymen zijn betrokken?

PEA wordt als lichaamseigen stof niet primair door CYP-enzymen afgebroken. Omdat PEA tot de endogene N-acylethanolamines (NAE’s) behoort, wordt het voornamelijk afgebroken door N-acylethanolamine-hydrolyzing acid amidase (NAAA) en Fatty Acid Amide Hydrolase (FAAH). Deze enzymen knippen PEA in twee stukjes: palmitinezuur en ethanolamine: beiden lichaamseigen, niet-toxische stoffen.

Hoewel PEA grotendeels via enzymatische hydrolyse wordt afgebroken door FAAH (fatty acid amide hydrolase) en NAAA (N-acylethanolamine-hydrolyzing acid amidase), is er ook enige betrokkenheid van het cytochroom P450-systeem. PEA vormt géén toxische metabolieten (giftig stofwisselingsproduct) en heeft daarom een zeer gunstig veiligheidsprofiel. PEA remt of induceert de CYP-enzymen niet.

Dit betekent in de praktijk: geen wisselwerkingen met veelgebruikte medicatie. Veilig te combineren met andere supplementen en een zeer lage kans op oversensitiviteit.

Aanbevolen doseringen

De aanbevolen doseringen van PEA zijn altijd afhankelijk van het doel en de ernst van de klachten. In studies en praktijktoepassingen zijn de volgende doseringen gebruikelijk:
– Startdosering: 2 × 300 mg per dag
– Therapeutische dosering: 2 × 600 mg per dag (meest gebruikt)
– Maximale dosering: tot 1800 mg per dag, verdeeld over 2-3 innames

Contra-indicaties en bijwerkingen

PEA staat bekend om zijn uitstekende veiligheidsprofiel. Tot nu toe zijn er geen ernstige bijwerkingen of toxische reacties bekend, zelfs niet bij langdurig gebruik of hoge doseringen. Toch zijn er enkele overwegingen:

Contra-indicaties:
– Zwangerschap en borstvoeding: onvoldoende onderzoek, gebruik wordt afgeraden.
– Overgevoeligheid: hoewel zeldzaam, is allergie voor hulpstoffen in capsules (zoals soja) mogelijk.

Conclusie

In een tijd waarin veel mensen kampen met laaggradige ontstekingen, neurologische overprikkeling, chronische pijn en immuun-ontregeling, biedt PEA een natuurlijke en krachtige ondersteuning van het zelfherstellend vermogen op meerdere niveaus.

PEA is een veelbelovend supplement dat een belangrijke rol speelt bij de behandeling van diverse pijn- en ontstekingsgerelateerde aandoeningen. Dankzij de lichaamseigen oorsprong, het brede werkingsspectrum en het bijzonder veilige profiel, biedt PEA een waardevolle aanvulling op de reguliere pijntherapie – zeker bij patiënten die gevoelig zijn voor bijwerkingen van klassieke NSAID’s of opioïden. PEA heeft een interessante rol in zowel preventieve gezondheidszorg als behandeling van chronische aandoeningen.

PEA ondersteunt het natuurlijke vermogen van het lichaam om ontsteking te dempen, zenuwprikkels te normaliseren en het immuunsysteem in balans te brengen. Het beschermt cellen, ondersteunt het immuunsysteem, bevordert herstel en werkt op meerdere biochemische niveaus tegelijk. Deze brede, synergetische werking maakt PEA tot één van de meest veelbelovende natuurlijke stoffen in de huidige natuurgeneeskundige en medische praktijk.

Maaike Soetermans, natuurdiëtist
www.maaikesoetermans.com