Heeft het EAT-Lancet-dieet gevolgen voor de hersenen?

In 2019 werd het EAT-Lancet-dieet gepresenteerd als een gezond en ecologisch duurzaam dieet, dat in 2050 10 miljard mensen zou moeten kunnen voeden. Het dieet omvat voornamelijk plantaardig voedsel, beperkte zuivelproducten en heel weinig vlees. De gezondheidsvoordelen van het EAT-Lancet-dieet blijven, vergeleken met een standaard gezond dieet, echter controversieel. Het is namelijk nog niet geëvalueerd met betrekking tot de effecten op de hersenen.

Invloed EAT-Lancet-dieet op hersenen

Wetenschappers van Swansea University van het Verenigd Koninkrijk onderzochten [1] de mogelijke gevolgen van het EAT-Lancet-dieet op cognitie, stemming en hartslagvariabiliteit (biomarker die wordt gebruikt om de algemene psychologische en fysiologische gezondheid weer te geven).

Deelnemers die de regels van het dieet heel strikt volgden en vrijwel geen rood vlees en gevogelte aten, bleken niet aan de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) voor nutriënten zoals vitamine B2 , niacine (B3 ) , B12 , D, jodium, zink, calcium, kalium, selenium en eiwit te komen. Daarnaast maakten ze melding van een slechter humeur.

Een ontoereikende inname van genoemde voedingsstoffen wordt geassocieerd met een verminderd cognitief functioneren en een aanleg voor cognitieve achteruitgang. Deze effecten werden waargenomen na correctie voor geslacht, BMI, totale calorieën, fysieke activiteit en alcoholgebruik.

Aminozurentekort en stemmingsstoornissen

Hoewel via dit onderzoek de causaliteit niet kan worden bepaald, lijkt het aan te geven dat de meerdere tekorten aan voedingsstoffen die met deze eetstijl gepaard gaan, gevolgen kunnen hebben voor het functioneren van de hersenen. Eén van de belangrijke rollen van voedingseiwitten is immers het leveren van aminozuren om neurotransmitters te produceren, zoals catecholamines en serotonine.

Tryptofaan en fenylalanine zijn essentiële aminozuren die betrokken zijn bij de ontwikkeling van stemmingsstoornissen.
Het waargenomen effect op de stemming is in overeenstemming met gegevens van het UK Biobank-cohort, die aangeven dat vegetariërs lage niveaus van B6 en B12 hebben en depressie bij hen eerder voor komt.

Voedingsindex gericht op voorkómen van chronische ziekte

De Alternative Healthy Eating Index (AHEI), opgesteld door wetenschappers van Harvard T.H. Chan School of Public Health (VS), kent beoordelingen toe aan voedingsmiddelen en voedingsstoffen die gericht zijn op het voorkómen van chronische ziekten.

Naleving van de Alternative Healthy Eating Index (AHEI) wordt geassocieerd met een beter humeur, gerichte aandacht, werk- en episodisch geheugen en een hogere hartslagvariabiliteit. Toen het EAT-Lancet-dieet werd vergeleken met de AHEI, bleken deze effecten bij het EAT-Lancet-dieet echter kleiner of niet significant.

Plantaardige voedingspatronen: betere gezondheid

Over het algemeen worden voedingspatronen met meer plantaardig voedsel en een lagere vleesconsumptie, zoals het mediterrane dieet, in verband gebracht met een betere metabole, cardiovasculaire en cognitieve gezondheid.

Dit effect kan worden toegeschreven aan een hogere inname van plantaardig voedsel, dat rijk is aan vitamines, mineralen en antioxidanten, maar ook aan een lagere inname van rood en bewerkt vlees. Belangrijk is je te realiseren dat plantaardige diëten die dierlijke producten ernstig beperken, niet altijd even gezond zijn.

Voedingspatronen en culturele acceptatie

Hoewel het theoretisch mogelijk is om tot een voedzaam en duurzaam dieet te komen, is hier de consumptie van een combinatie van complementaire ‘alternatieve’ eiwitten, zoals tarwe, noten, peulvruchten en soja voor nodig.

Het combineren van dit soort voedingsmiddelen om gezondheid en duurzaamheid te optimaliseren, kan echter leiden tot het aanbevelen van voedingspatronen die ver af staan van wat een bepaalde populatie gewend en bereid is te eten. Daardoor kunnen deze voedingspatronen minder geaccepteerd worden en niet haalbaar zijn.

Overigens heeft EAT Lancet benadrukt dat zijn dieet moet worden aangepast aan de lokale omstandigheden, en ze stellen zelfs dat sommige bevolkingsgroepen juist meer dierlijke producten moeten eten, vooral in Sub-Sahara Afrika, waar ze meer voedzame voedingsmiddelen nodig hebben om te compenseren voor een dieet dat in andere opzichten slecht is.

Wat staat ons te doen?

EAT-Lancet leverde drie belangrijke conclusies op:

• Landbouw moet veel efficiënter gaan werken., zodat er meer voedsel per hectare wordt geproduceerd;
• We moeten als wereldbevolking meer plantaardige producten gaan eten. Naast meer plantaardig, is ook het meer gaan eten van regionaal geproduceerd voedsel belangrijk;
• We moeten écht werk gaan maken van het terugdringen (halveren) van voedselverspilling. Vooral in rijke Westerse landen gaat veel te veel goede voeding onnodig de vuilnisbak in.

Conclusie

Er zijn gerandomiseerde, gecontroleerde onderzoeken naar de psychologische effecten (bijvoorbeeld cognitieve achteruitgang bij oudere personen) van nieuwe duurzame voedingsmiddelen en voedingspatronen nodig.

Voor de (hersen)gezondheid is het belangrijk dat het EAT-Lancet voedingspatroon wordt aangepast zodat het volwaardig wordt en aan de aanbevelingen voor voedingsstoffen voldoet.

Zie update 2024 EAT- dieet artikel onderaan deze pagina.

Zie ook:
De invloed van voeding op de hersenen
Insecten: een eiwitrijk hapje

Marijke Verstege

Zelftesten

Lees meer hier over zelftesten die u kunt bestellen via Natuur Diëtisten Nederland.

Het betreft de volgende zelftesten: diverse darmmicrobioomtesten (ontlasting), hormoontesten (speeksel), diverse urinetesten  waaronder vitamine B 12 urinetest, candida, oestrogeenmetabolieten, glyfosaat, jodium, organische zuren dysbiose (dunne darm), serotonine, SOA plus, zuur-base, zwaren metalen, tryptofaanstofwisselingsstoornis (depressietest).

Bloedtesten waaronder: Allergo (IgG 1-4 voedselintolerantietesten), lyme, Q10, cholesterol, vitamine D, ijzer, selenium en zink.
Schildkliertesten, zware metalen drinkwatertest, Aanhoudende stress en uitputtingstest (Burnout).
DNA levercyp-enzymentest (Gamedi leverpaspoort).

Gezonde hersenveroudering door EAT-Lancet dieet

‘Plantaardig met vis’ houdt de hersenen gezond (28-05-2024)

Promovendus Annick van Soest onderzocht welke combinaties van voedingsmiddelen en nutriënten helpen tegen hersenveroudering. Eind juni promoveert ze.

‘In het verleden lag de focus bij onderzoek naar hersenveroudering op individuele voedingsstoffen, zoals omega-3-vetzuren. Uit onderzoek naar de werkingsmechanismen van zulke stofjes weten we namelijk dat deze een belangrijke rol spelen in gezonde hersenveroudering’, vertelt promovendus Annick van Soest (Humane Voeding & Gezondheid). ‘Maar als we deze stofjes via supplementen aan proefpersonen toedienen, is dat effect er niet meer. De crux lijkt te zitten in de combinatie van nutriënten. In mijn proefschrift verschuif ik de aandacht van individuele nutriënten naar de combinatie ervan.’

EAT-Lancet

In de nieuwste paper van haar proefschrift, die deze maand is gepubliceerd, bekeek Van Soest hersengezondheid in het licht van het EAT-Lancetdieet, dat is ontwikkeld vanuit de gedachte dat het gezond is voor de mens en duurzaam voor de planeet. Ze beoordeelde voedingsvragenlijsten van onderzoeksdeelnemers en gaf iedereen een score voor hoe goed hun eetpatroon voldoet aan het EAT-Lancetdieet. Deze score vergeleek ze met de uitkomsten van testen van hersengezondheid. ‘Uit ons onderzoek blijkt dat hoe beter mensen zich houden aan het EAT-Lancetdieet, hoe minder hard ze qua hersengezondheid achteruitgaan en dat verband zagen we al binnen twee jaar.’

Het is niet verwonderlijk dat EAT-Lancet goed is voor de hersenen, licht Van Soest toe. ‘In dat dieet zitten alle nutriënten waarvan we weten dat ze belangrijk zijn voor gezonde hersenveroudering. Een beetje visvetzuren voor de omega-3, veel groente en fruit voor antioxidanten en polyfenolen en een beetje dierlijke producten voor de vitamine B12. Verder bevat dat dieet veel volkoren granen, noten, plantaardige olie en peulvruchten, voor de vitamines B en E.’

Plantaardig met vis

Met dezelfde dataset waarmee ze het effect van het EAT-Lancetdieet onderzocht, bestudeerde Van Soest eerder ook het verband tussen een plantaardig dieet en hersenveroudering. ‘Bij een volledig plantaardig dieet zagen we geen positieve effecten op gezonde hersenveroudering. Dat komt waarschijnlijk omdat je dan de omega-3-vetzuren mist uit vis. Bij mensen die plantaardig aten met wel een beetje vis, is de hersenveroudering wel gezond.’

In het verleden is veel onderzoek gedaan naar het MIND-dieet, een variant op het Mediterrane dieet dat is ontworpen voor gezonde hersenveroudering. Van Soest: ‘Dat dieet is goed voor de hersengezondheid, maar bevat meer dierlijke producten dan het EAT-Lancetdieet en is daarmee minder duurzaam. Nu ook het EAT-Lancetdieet goed blijkt voor gezonde hersenenveroudering, kunnen we er verder onderzoek naar doen. Wij zijn pas de tweede onderzoeksgroep die het effect van EAT-Lancet op gezonde hersenveroudering bestudeert. Als er meer bewijs is, kunnen duurzaamheid en gezond eten voor onze hersenen samengaan.’

Bron; Resource.