Functionele geneeskunde is een wetenschappelijke medische methode die de onderliggende oorzaken…
Co-enzym Q 10 bij de ziekte van Parkinson
Co-enzym Q10 (2,3-dimethoxy-5-methyl- 6-decaprenyl-1,4-benzoquinon/C59H90O4) is een voedingsstof die een rol speelt in de energieproductie in cellen (1). In iedere cel van het lichaam wordt Q10 aangetroffen. Een co-enzym is een klein organisch molecuul dat nodig is voor een enzym om zijn functie te vervullen. Zo is Q10 een co-factor voor de celademhaling in de mitochondriën, de cellulaire ‘energiecentrales’ van het lichaam.
Q10 zit in iedere cel van het lichaam
Co-enzym Q10 kan door het lichaam worden aangemaakt uit het aminozuur (een eiwit) tyrosine. Dit is een ingewikkeld proces wat afhankelijk is van diverse mineralen en spoorelementen zoals onder andere vitamine B2, B3, B5, B6, foliumzuur, B12 en vitamine C.
In de vetoplosbare stof wordt co-enzym Q10 (ubiquinon) ook wel ubiquinol genoemd. Dit is de biologisch actieve vorm van co-enzym Q10. Een krachtig vetminnend antioxidant die in staat is andere antioxidanten zoals vitamine C en E her te gebruiken (2). Een antioxidant is in het lichaam in staat om vrije radicalen te neutraliseren.
Dekking Q10 lukt niet altijd
Onder bepaalde omstandigheden zoals onder andere bij herstel na ziekte, overgewicht, stress situaties, medicijngebruik of onvolwaardige voeding kan de lichaamseigen synthese van co-enzym Q10 onvoldoende zijn. Naarmate we ouder worden wordt er inwendig minder Q10 geproduceerd.
Het lukt het lichaam dan niet om de bestaande behoefte te dekken. Vooral organen en systemen met een hoge energiebehoefte zoals bijvoorbeeld het hart, de alvleesklier, nieren, spieren, zenuwstelsel en immuunsysteem verbruiken veel co-enzym Q10. Ook de hersenen hebben Q10 nodig. Zo helpt Q10 ook bij de aanmaak van dopamine.
De boodschapperstof dopamine en Parkinson
Dopamine is een neurotransmitter en een hormoon. Dopamine is nodig om signalen door te geven van de ene hersencel naar de andere en speelt een rol bij het ervaren van genot, blijdschap en welzijn.
Bij Parkinsonpatiënten sterven zenuwcellen in de middenhersenen af. Deze zenuwcellen produceren de boodschapperstof dopamine. Bij Parkinson kan dus sprake zijn van zowel een tekort aan dopamine (3) als Q10 (4). Ook dopamine kan worden aangemaakt uit het aminozuur tyrosine.
Laag gehalte co-enzym Q10 in lichaamscellen bij Parkinsonpatiënten
Bij 22 Parkinsonpatiënten werd een ‘Functional intracellular assay’ (FIA) uitgevoerd. Deze test bepaalde de status van antioxidanten in lichaamscellen. De resultaten van de Parkinson- patiënten werden vergeleken met de status van 4 gezonde personen met dezelfde leeftijd en hetzelfde geslacht (de controlegroep).
De Parkinsonpatiënten hadden duidelijk een hogere kans op een tekort aan co-enzym Q10. De kans bleek 5 keer zo hoog als bij de controlegroep. In percentages was het aantal Parkinsonpatiënten met een Q10 deficiëntie met gemiddeld 34% significant hoger in vergelijking met de gemiddeld 8.5% bij gezonde personen.
Voor vitamine E, selenium (mineraal), alfaliponzuur (een zwavelhoudend vetzuur) en glutathion (antioxidant) werd geen verschil gezien (4). Een tekort aan Q10 heeft mogelijk gevolgen voor parkinsonpatiënten, verder onderzoek hiernaar is noodzakelijk.
Mitochondriën in hersencellen
De mitochondriën in hersencellen van mensen met de ziekte van Parkinson blijken vaak niet goed te functioneren. Mitochondriën zijn ovale of bolvormige celorganellen die van grote betekenis zijn voor de celstofwisseling. Zij worden ook wel energiefabriekjes genoemd.
Bij mensen met Parkinson hebben deze energiefabriekjes een laag co-enzym Q10-gehalte. Onderzoeken laat zien dat suppletie met een hoge dosis co-enzym Q10 de progressie van de ziekte van Parkinson kan vertragen in het beginstadium tot 44%. Resultaat van suppletie is dat de cognitieve functies, functies die te maken hebben met het verwerken van informatie en motorische vaardigheden minder snel achteruit gaan (5, 6, 7).
Bloedonderzoek naar Q 10
Bloedonderzoek naar een Q10 tekort kan uitsluitsel geven over een eventueel tekort. Bloedcontrole op Q 10 is mogelijk bij gespecialiseerde laboratoria. Aanvraag (wordt vaak niet vergoedt) kan gedaan worden via natuurarts of natuurdiëtist met specialisatie nutriënten onderzoeken. De kosten verschillen per laboratorium. De prijs ligt op dit moment rond de € 40 tot € 50 Euro om Q10 te bepalen.
Er is ook de optie om te kiezen voor bloedcontrole van vitamine B6, B12 en foliumzuur. Deze stoffen zijn co-factoren bij de aanmaak van Q10. Een eventueel tekort van deze vitaminen laat indirect zien dat de kans groot is dat er ook een Q10 tekort is.
Daarnaast laat het zien of de lever in staat is tot optimale methylering (o.a. voor het goed laten verlopen van de ontgiftingsfunctie van de lever). Interessant omdat gebleken is dat neuronen (zenuwcellen) ook beschadigd kunnen raken door bijvoorbeeld vrije radicalen en toxines.
Hier is een verband te leggen met Q10 als antioxidant en vrije radicalenvanger (5) en een mogelijke rol bij Parkinsonpatiënten. Ook het dopamine metabolisme is afhankelijk van onder andere vitamine B6, B12, foliumzuur en zink . Deze testen (aan te vragen via de huisarts, natuurarts of dietist) worden wel vaak vergoedt door de verzekeraars.
Q10 op het bord
Q10 zit vooral in vlees, gevogelte, vis, sojabonen en noten. Een derde van de stof gaat verloren als voedsel gebakken wordt. Koken vermindert de hoeveelheid Q10 niet.
Zoals hierboven al beschreven kan Co-enzym Q10 door het lichaam worden aangemaakt uit het aminozuur (een eiwit) tyrosine.
Voedingsbronnen van het aminozuur tyrosine zijn vis, eieren, vlees, kaas, melk en melkproducten, avocado, noten en zaden en peulvruchten. Vlees, gevogelte, vis en noten bevatten zowel tyrosine als Q10 voor de aanmaak van dopamine.
Commentaar NDN
In de natuurdiëtisten praktijk (practice based) worden regelmatig Parkinsonpatiënten met een tekort aan Q10 (maar ook aan andere nutrienten) gezien.
Persoonsafhankelijk blijkt in de praktijk met voeding en nutriënten aanvullingen op maat dat er soms goede resultaten op conditioneel gebied zijn te behalen. Hiervoor geldt meten is meer weten. De natuurarts/diëtist kan hierbij gebruik maken van zowel bloed- en ontlasting- en urineonderzoeken en/of een haaranalyse test(zware metalen).
Voedings- en laboratoriumtesten
Natuurdiëtisten kunnen als geen ander uw voedingsstatus inschatten en adviezen geven op het gebied van voeding in relatie tot ziekte en gezondheid. Dit doen ze aan de hand van laboratoriumtesten.
Met laboratoriumbepalingen is de natuurdiëtist in staat uw voedingsstatus te bepalen en de dieetadviezen op maat te maken en door laboratoriummonitoring te evalueren en zo nodig bij te stellen.
Wij werken samen met de Duitse fabrikant van laboratoriumtesten Medivere. Medivere levert laboratorium diagnostische diensten waarbij de conventionele geneeskunde als ook aanvullende (complementaire) medische diagnostica en therapieën optimaal worden gecombineerd.
Op onze pagina over voedings- en laboratoriumtesten kunt u alle Medivere testen bekijken en bestellen.
Literatuur en links:
(1)Shults, C., et al: (1999) A possible role of coenzyme Q10 in the etiology and treatment of parkinson’s disease: Biofactors (2-4): pps. 267 – 272
(2)Crane FL. Biochemical functions of coenzyme Q10. 2001. J Am Coll Nutr 20:591-598.
(3)Leader, G., Leader, L.(2009) Parkinson’s disease, reducing symptoms with nutrition and drugs. Londen: Denor Press Limited.
(4)J Neurol Sc 2012; 318 (1-2):72-5i
(5)Shults CW, Oakes D, Kieburtz K, et al. Effects of coenzyme Q10 in early Parkinson disease: evidence of slowing of the functional decline. Arch Neurol. 2002;59(10):1541-50.
(6)Shults CW, Flint BM, Song D, Fontaine D. Pilot trial of high dosages of coenzyme Q10 in patients with Parkinson’s disease. Exp Neurol. 2004;188(2):491-4.
(7)Cleren C, Yang L, Lorenzo B et al. Therapeutic effects of coenzyme Q10 (CoQ10) and reduced CoQ10 in the MPTP model of Parkinsonism. J Neurochem. 2008;104(6):1613-21.
(8)Shoko D, Fuji K, Kurihara T. The effect of the reduced form of coenzyme Q10 (ubiquinol, Kaneka QHTM) on QOL improvement in the elderly. J Clin Therap Med. 2008;24:233-238.
(9)Ikematsu H, Nakamura K, Harashima S et al. Safety assessment of coenzyme Q10 (Kaneka Q10) in healthy subjects: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Regul Toxicol Pharmacol. 2006;44(3):212-8.
(10)Hosoe K, Kitano M, Kishida H, et al. Study on safety and bioavailability of ubiquinol (Kaneka QH) after single and 4-week multiple oral administration to healthy volunteers. Regul Toxicol Pharmacol. 2007;47(1):19-28.