Behandelopties bij Lichen Sclerosus

Lichen sclerosus (“verharde plekken”) is een aandoening van de huid van de geslachtsdelen, waarvan de oorzaak onbekend is. Lichen sclerosus is vrij zeldzaam en komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Er zijn twee opvallende piekleeftijden van ontstaan te herkennen: tussen het 50ste en 60ste (“menopauze”) levensjaar en vóór de puberteit (dus ook bij kinderen). De aandoening zou minder vaak voorkomen bij mensen met een donkere huid; de oorzaak hiervoor is niet duidelijk.

De bevinding dat de ziekte vaker voorkomt bij vrouwen en dat het vaker optreedt in de menopauze en vóór de puberteit suggereert dat geslachtshormonen mogelijk een rol spelen bij het ontstaan van de aandoening.

Ook wordt de aandoening vaak samen gezien met andere zogenaamde “auto-immuunziekten” zoals diabetes mellitus (suikerziekte), systemische lupus erythematodes (SLE), vitiligo en sclerodermie. Lees meer hier.

De link tussen Lichen Sclerosus en darmen

Mensen met Lichen Sclerosus rapporteren vaak dat veranderingen in hun voeding – en daarmee hun darmmicrobioom – een positieve invloed hebben op hun klachten. Dit suggereert dat je door het verbeteren van je darmmicrobioom, mogelijk invloed kunt uitoefenen op je symptomen.

Voeding is een van de belangrijkste manieren waarop je jouw darmgezondheid kunt verbeteren. Alles wat je eet, heeft direct invloed op de bacteriën in je darmen en hoe goed je immuunsysteem functioneert. Door de juiste voeding te kiezen, kun je je darmen ondersteunen en ontstekingen verminderen.

Het is ook mogelijk om door middel van bloedonderzoek een intolerantietest (IgG 1-4) te laten doen. Er wordt dan zichtbaar tegen welke voedingsmiddelen het immuunsysteem IgG-antistoffen maakt. Deze voedingsmiddelen kunnen dan enige tijd, bijvoorbeeld 6 weken, weggelaten worden. Het is ook mogelijk om de ontlasting te laten onderzoeken, waarmee het darmmicrobioom in kaart kan worden gebracht voor adviezen op maat. Ook wordt daardoor duidelijk of er sprake is van een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand (hyperpermeabele darm). Laat je bij dit proces goed begeleiden door een (orthomoleculair) natuurdiëtist of een therapeut/arts met ervaring op dat gebied.

Cytokinenstorm bij Lichen Sclerosus?

Lichen sclerosus (LS) is een chronische, progressieve, immuun-gemedieerde ontstekings- en sclerotische huidziekte die vaak het anogenitale gebied aantast (anogenitale LS). LS komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, met een gerapporteerde vrouw-man-ratio variërend van 3 : 1 tot 10 : 1.

LS lijkt een complexe en multifactoriële ziekte te zijn waarbij genetische vatbaarheid, en enkele endogene en exogene factoren een rol kunnen spelen. Verschillende bewijslijnen suggereren een cruciale rol van immunologische dysregulatie die leidt tot een chronisch ontstekingsproces en een progressieve vorming van sclerotisch dermaal weefsel.

Een abnormale activering van Th1-cellen en overexpressie van sommige Th1-type pro-inflammatoire cytokinen zoals tumornecrosefactor-α (TNF-α), interleukine-1α (IL-1α), IL-2 en interferon-γ (INF-γ) zijn gevonden in LS. De expressie van IL-17 is echter niet helemaal opgehelderd in de LS-laesies. IL-17 is een pleiotrope pro-inflammatoire cytokine die een cruciale rol speelt in de ontwikkeling van auto-immuniteit.

De IL-17 is betrokken bij de pathogenese van verschillende chronische inflammatoire huidziekten zoals psoriasis, hidradenitis suppurativa en lichen planus. De krachtige pro-inflammatoire werking is gerelateerd aan de rekrutering en stimulatie van andere immuuncellen in de huid, waaronder keratinocyten. Hoewel IL-17 een kenmerkend cytokine is van T-helper (Th) 17-cellen, wordt het ook geproduceerd door andere immuuncellen, waaronder mestcellen, neutrofielen, natural killer (NK)-cellen en γδ T-cellen.

De aandoening wordt dus vaak gezien als een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem het eigen lichaam aanvalt. Studies hebben verhoogde niveaus van bepaalde cytokinen, zoals IL-17, IFN-γ, IL-1A, IL-1B en IL-6, aangetoond in weefselmonsters van mensen met LS. Deze cytokinen zijn betrokken bij ontstekingsreacties en kunnen bijdragen aan de symptomen van LS, zoals jeuk, pijn en huidafwijkingen. Modulaties van de “cytokinenstorm” zouden voor verbeteringen kunnen zorgen.

Deze review [1] onderzoekt de cytokinenetwerken die betrokken zijn bij LS, met een focus op immuunactivatie, de rol van T-helper (Th)1-cellen en de interactie tussen ontstekingsmediatoren en de extracellulaire matrix, met name bij fibrose. Door een actueel inzicht te bieden in de immunopathogenese van LS, belicht deze review belangrijke mediatoren die betrokken zijn bij de ziekteprogressie en biedt het inzichten in gepersonaliseerde behandelstrategieën die de patiëntresultaten kunnen verbeteren.

Behandelopties cytokinenmodulatie

A) Resveratrol remt auto-immuniteit mede door:

1. Ontstekingsremming door neerregulatie van de transcriptiefactor NF-κB en het pro-inflammatoire enzym COX2 (cyclo-oxygenase 2), verhoging van het anti-inflammatoire cytokine IL-10 en verlaging van de synthese en activiteit van pro-inflammatoire cytokines zoals TNF-α, IL-1β, IL-6, IFN-γ en IL-17.
2. Verbetering van inflammatoire darmziekten door resveratrol is mede te wijten aan ontstekingsremming (mede door opregulatie van Nrf2 en verlaging van TNF-α, IL-8 en IFN-γ), verlaging van oxidatieve stress en het tegengaan van intestinale dysbiose en intestinale hyperpermeabiliteit.

B) Quercetine remt (chronische) ontstekingen en auto-immuniteit mede door:

1. Neerregulatie MAPK (mitogenactivated protein kinases) en NF-κB (nuclear factor kappa-B) signaalroutes met afname van de synthese van pro-inflammatoire mediatoren (waaronder TNF-α, IL-1β, IL-6, IL-8, IFN-γ) en de expressie van COX-2 (cyclooxygenase-2) en iNOS (inducible nitric oxide synthase).
2. Stabiliseren mestcellen en neerregulatie LOX-enzymen; Inhibitie IL-12-signalering en remming differentiatie antigeenspecifieke Th1-cellen.
   Verbetering Th17/Treg-balans (balans tussen T-helpercellen type 17 en regulatoire T-cellen), verlaging proinflammatoire IL-17A.
3. Quercetine beïnvloedt het intestinale microbioom. Quercetine zorgt voor versterking van tight junctions (verhoogde expressie tight -junctioneiwitten zoals zona occludens -2, occludine, en claudine -4, mede door regulatie van proteïnekinases), verhoging van de mucusproductie door enterocyten en slijmbekercellen (gobletcellen), antimicrobiële effecten tegen (ontstekingsbevorderende) voedselpathogenen en regulatie van de mucosale immuniteit (ontstekingsremming, immunomodulatie). Intestinale hyperpermeabiliteit speelt onder meer een belangrijke rol bij het ontstaan en de progressie van chronische immuunziekten.

C) Lactoferrine ter versterking van het immuunsysteem. 

Lactoferrine reguleert zowel het aangeboren als het verworven immuunsysteem.

1. Suppletie met lactoferrine was geassocieerd met een afname in expressie van pro-inflammatoire markers (IL-1, TNF-α, IL-6, IL-12 en C-reactief proteïne) en een toename in ontstekingsremmende markers (zoals IL-10).
2. Lactoferrine geeft een significante verbetering bij huidaandoeningen. Lactoferrine stimuleert de proliferatie en differentiatie van immuuncellen en cellen betrokken bij wondhelingsprocessen.

Ondersteuning van ontstekingsmanagement

Het aanpakken van onderliggende ontstekingen en oxidatieve stress die ontstaan door verborgen infecties, voedselallergieën, een hyperpermeabele darm, een verstoorde darmflora of andere auto-immuunziekten, is belangrijk als onderdeel van een behandelplan voor lichen sclerosus. Het identificeren van mogelijke triggers en het analyseren van de darmflora met behulp van functionele geneeskunde kan een geïndividualiseerde aanpak ondersteunen.

Het implementeren van een gepersonaliseerd ontstekingsremmend dieet zoals het mediterrane dieet, waarbij alle voedingsmiddelen waar men allergisch of gevoelig voor is, cafeïne en alcohol worden vermeden en de nadruk ligt op veel verse groenten, terwijl bewerkte voedingsmiddelen en additieven worden geminimaliseerd, kan helpen bij het beheersen van ontstekingen. Sommige onderzoeken suggereren dat het verminderen van oxalaten in de voeding van voedingsmiddelen zoals spinazie, bieten, rapen en aardappelen ook gunstig kan zijn.

Marijke de Waal Malefijt

3 typen online trajecten: Webinars-Individuele supervisies-Groepssupervisies