Verstoringen in lever en galblaas bezien vanuit de TCM

De invloed van emoties op organen staat al duizenden jaren centraal in de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM). Volgens deze eeuwenoude theorieën kunnen gevoelens zoals woede en frustratie leiden tot verstoringen in de lever en galblaas.

Ook in onze Westerse taal vinden we dit verband terug, met uitdrukkingen als “iets op je lever hebben” en “je gal spuwen.” Wat interessant is, is dat zelfs in de Westerse geneeskunde een sterke verbinding wordt gezien tussen emoties en de galblaas. (Giardino, 2022)

Dit artikel gaat dieper in op de invloed van hormonale veranderingen op de spijsvertering en de galfunctie, waarbij zowel Westerse inzichten als perspectieven vanuit de Traditionele Chinese Geneeskunde (Traditional Chinese Medicine, afgekort TCM) worden besproken. Verder wordt ingegaan op hoe men zelf kan herkennen wanneer de galblaas niet optimaal functioneert, de risico’s tijdens de overgang, en hoe voetreflexologie en voeding kunnen bijdragen aan verbetering. Tot slot worden praktische adviezen gegeven voor mensen die een galblaasoperatie hebben ondergaan en hun herstel willen bevorderen.

1. Hormonale veranderingen en hun invloed op de spijsvertering

Hormonen worden ontgift door de lever onder invloed van CYP-enzymen. Gal speelt een belangrijke rol bij het uitscheiden van deze hormonen. Hieronder volgt een toelichting op de invloed van hormonen op de gal en spijsvertering.

Cortisol
Stress zet het lichaam in de stand van de sympathicus (overlevingsstand), waardoor er meer cortisol wordt aangemaakt. Een effectieve vertering vindt plaats vanuit de parasympaticus. Een verhoogd cortisolniveau houdt verband met de ernst van de galstuwing (cholestase), wat een groter risico geeft op galstenen. (Verena Theiler-Schwetz, 2021)

Oestrogeen
Galstenen komen vaker voor bij vrouwen dan mannen. Studies hebben aangetoond dat het verhoogde risico op cholesterolgalstenen bij vrouwen ten opzichte van mannen gerelateerd is aan verschillen in hoe de lever cholesterol verwerkt als reactie op oestrogeen. (Miura, 2022)

Overgang
Tijdens de overgang vinden er hormonale veranderingen plaats, waaronder een afname van het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen en progesteron. Een veelvoorkomende overgangsklacht zijn opvliegers. Deze worden veroorzaakt door een verminderde temperatuurregulatie door de afname van oestrogeen. Vanuit de TCM zou je dit ook kunnen zien als Interne Hitte en/of een tekort aan Nier yin (rustgevende reserve) energie. (Boek: Het Energie Herstelplan, Schors 2011) Yin staat voor het vrouwelijke, wat je kunt herleiden aan oestrogeen.

De afname van oestrogeen houdt ook een verband met weefsel- en orgaanverzakkingen. In de TCM zijn dit tevens symptomen van een zwakke Milt (Pi) functie. De Milt is namelijk verantwoordelijk voor het op de plaats houden van alle organen en weefsels.

Andere signalen dat de Milt energie terugloopt zijn een opgezette buik, brijige ontlasting en diarree. Dit komt omdat de Milt een belangrijke rol speelt bij de aanmaak van spijsverteringssappen. Als de zuurgraad te basisch in de dunne darm wordt door een tekort aan maagzuur, worden er minder signalen doorgegeven aan de galblaas om gal uit te scheiden. Hierdoor loopt de vertering terug en kan er stagnatie in de galblaas ontstaan met het risico op galstenen.

De ontlasting kan je veel vertellen over je vertering met betrekking tot het galzuurmetabolisme. Grijze, wittige en lichte ontlasting zijn aanwijzingen van een tekort aan galzuur. Door te veel vet in de ontlasting kan het blijven drijven. Er is dan ook meer gal nodig.

Hormoontherapie is een veelgebruikt middel om de overgangsklachten te verminderen, maar kan een verhoogd risico geven op galblaasaandoeningen. (Helen H Wang, 2009) (Bette Liu, 2008) Oestrogeen kan een tekort aan galzuren veroorzaken waardoor galstenen kunnen ontstaan. (Radha K Dhiman, 2006 )

Insuline
Postmenopauzale vrouwen hebben een verminderde insulinegevoeligheid. Bij insulineresistentie worden vaker galstenen aangetroffen doordat het de galsamenstelling beïnvloedt. (Kate M. Bermingham, 2022)

Insuline speelt een rol bij het vetmetabolisme. Hoge insulineniveaus kunnen de afbraak van vet remmen en de opslag van vet bevorderen, waardoor mensen met insulineresistentie makkelijker aankomen en moeilijker afvallen.

Veel vrouwen die aankomen door de menopauze proberen vetten te beperken, terwijl het probleem vaak bij de bewerkte koolhydraten ligt, waardoor het lastig is om in vetverbranding te komen.

Een voedingspatroon met een verscheidenheid aan aminozuren (waaronder ook de belangrijke zwavelhoudende soorten zoals taurine, cysteine en methonine), gezonde vetzuren (omega-3, borage omega 6-GLA en duindoorn-omega 7) en veel verschillende vezels zouden vaak een betere uitkomst bieden dan het beperken van vet. Bovendien werken voldoende gezonde vetzuren in het voedingspatroon bij gewichtsverlies preventief op het voorkomen van galstenen. (Caroline S. Stokes, 2013)

Melatonine
Door de juiste aanpassingen in het voedings- en leefstijlpatroon verminder je het risico op galblaasaandoeningen. Daarnaast moet een goede nachtrust voor de aanmaak van melatonine ook niet worden onderschat.

Melatonine wordt ’s nachts in de pijnappelklier gesynthetiseerd. Omdat melatonine op een niet-circadiaanse manier in de mitochondriën van alle andere cellen wordt geproduceerd, is de hoeveelheid die door de pijnappelklier wordt gesynthetiseerd minder dan 5% van het totaal.

Melatonine heeft als antioxidant een beschermende rol tegen ontstekingen. (Pedro J Gomez-Pinilla, 2007) .

Het hormoon melatonine herstelt de neuromusculaire functie van de galblaas zodat een galwegobstructie wordt opgelost. (Melatonin regulation of biliary functions)

Dit is een extra belangrijk aandachtspunt tijdens en na de menopauze, aangezien er dan vaak een verandering van slaapstructuur plaatsvindt. De ontgiftingsfunctie van de lever- en galblaas is volgens de Chinese orgaanklok het sterkst tussen 23.00 en 03.00.

Regulier noemt men dit tijdstip de ‘wake after sleep onset‘ (WASO, de tijd dat men wakker is na het in slaap vallen). Een goede slaapkwaliteit is op deze momenten extra belangrijk. Mensen die last hebben van galsteenaanvallen worden meestal wakker rond deze tijden.

2. Galproblemen herkennen: Tekenen dat je gal niet op orde is

Bij de afbraak van rode bloedcellen komt er hemoglobine vrij dat wordt omgezet in een gele pigmentstof, bilirubine. Deze stof is niet oplosbaar in water en wordt daarom in de lever geconjugeerd tot een wateroplosbare stof. Zodoende kan het met gal via de darmen worden uitgescheiden. Dit geeft ook de bruine kleur van de ontlasting.

Bij een verminderd galzuurmetabolisme kan bilirubine ophopen. De gele kleur wordt dan zichtbaar in het oogwit. Aangezien bilirubine wordt uitgescheiden via gal is dit een sterke aanwijzing voor een verminderd galzuurmetabolisme. Bij een vertraagd metabolisme van UGT1A1, het leverenzym dat hierbij is betrokken, is dit sneller zichtbaar. Volgens de TCM zijn de lever en ogen onlosmakelijk verbonden met elkaar. De gezondheid van de lever bepaald de gezondheid van de ogen.

Onder de voeten is vaak de gelige kleur ook goed terug te vinden op de reflexzones van de lever en galblaas. Deze bevinden zich onder de rechtervoet op de middenpool en ter hoogte van de kleine tot met de derde teen.

3. De rol van voetreflexmassage bij galproblemen

Lever-galblaas-acupressuur behandeling bij voetreflexmasage en acupunctuur
De volgende punten kunnen bij een VoetreflexPlus- of acupunctuurbehandeling worden meegenomen. Daarnaast zou je ook deze punten zelf kunnen stimuleren door middel van een opbouwende druk vanuit de duim.

LIV3 (Taichong) (afbeelding; zie hier)
Locatie: Bovenkant van de voet halverwege het middenvoetsbeen, tussen de eerste en tweede teen.
Functie: Helpt bij het verspreiden van leverenergie.

GB34 (Yanglingquan) (afbeelding zie hier)
Locatie: Bovenaan de kuit (onder de knie) aan de buitenkant.
Functie: Helpt bij het bevorderen van de galstroom.

Voetreflexmassage en bilirubine bij pasgeborenen
Volgens een gerandomiseerde gecontroleerde studie bleek voetreflex het bilirubine gehalte effectiever te verlagen bij pasgeborenen die fototherapie ondergaan. (Eman Arafa Badr, 2022)

Voetreflexmassage na een galblaasverwijdering
Mocht de galblaas verwijderd zijn, dan kan voetreflex een eenvoudige en effectieve manier zijn om het herstel na de operatie te verbeteren. Voetreflex kan aanzienlijk helpen bij het verminderen van postoperatieve pijn en angst bij patiënten die een laparoscopische galblaasoperatie ondergaan.

Vermindering van pijn
In de studie werd de pijnintensiteit van patiënten in de experimentele groep, die een voetmassage kregen, vergeleken met die van een controlegroep zonder deze interventie. De resultaten waren opvallend: de patiënten in de experimentele groep ervoeren significant minder pijn op meerdere momenten na de operatie – namelijk 30, 60, 90 en 120 minuten na de interventie. Deze bevindingen suggereren dat voetmassage een effectieve manier kan zijn om postoperatieve pijn te verminderen.

Minder behoefte aan pijnstillers
Een ander belangrijk resultaat van de studie was dat patiënten in de experimentele groep minder behoefte hadden aan aanvullende pijnstillers in vergelijking met de controlegroep. Dit is een belangrijke bevinding, aangezien een vermindering in het gebruik van pijnstillers kan bijdragen aan een sneller herstel en minder bijwerkingen voor de patiënt.

Vermindering van angst
Naast de vermindering van pijn, ontdekte de studie ook dat er een significante positieve relatie was tussen de pijnintensiteit en de angstniveaus bij patiënten in de experimentele groep. Met andere woorden: de patiënten die minder pijn ervoeren door de voetreflexmassage, hadden ook lagere angstniveaus. Dit benadrukt het dubbele voordeel van voetmassage: het vermindert niet alleen de fysieke pijn, maar helpt ook om de angst en spanning die vaak gepaard gaan met een operatie, te verlichten. (Yunlan Cheng, 2023)

Anne van Veen, Natuurgeneeskundige, Darmtherapeut, Voetreflextherapeut
Website: de keukenkliniek.nl