Is knijpfruit gelijkwaardig aan vers fruit?

Knijpfruit is een zakje met een tuit aan de bovenkant, dat gepureerd fruit, fruitpulp en toegevoegde voedingszuren, zoals ascorbinezuur of citroenzuur bevat, om ervoor te zorgend dat het product niet bederft. Knijpfruit wordt steeds populairder. Gezondheidsexperts waarschuwen echter voor overmatig gebruik ervan, omdat de zakjes veel fruitsuikers kunnen bevatten.

Veel ouders geven knijpfruit aan hun kinderen

Uit onderzoek [1] blijkt dat 71% van de ouders die hun kinderen producten uit het babyschap aanbieden, knijpfruit aan hun kinderen geven. Afhankelijk van het soort fruit wat is gebruikt, kan de hoeveelheid fruitsuikers die zo’n zakje bevat echter flink oplopen. Knijpfruit wordt vaak gekocht, omdat het handig is voor onderweg, het makkelijk te consumeren is en het fruit niet geschild of ontpit hoeft te worden.

Ouders geven op een gezondheidsschaal van 1 t/m 10 knijpfruit gemiddeld een 6,5 en vinden het dus een redelijk gezond product, maar is dat ook zo?

Hoog suikergehalte

Afhankelijk van het soort fruit wat is gebruikt, kan de hoeveelheid fruitsuikers in knijpfruit flink oplopen. De meeste zakjes bestaan uit 100 gram fruit; sommige versies bevatten ook een beetje groentepuree. Per 100 gram bedraagt het suikergehalte van 1 zakje knijpfruit gemiddeld 10-12 gram, wat erg veel is voor een klein kind om in één keer binnen te krijgen. Het kan de bloedsuikerspiegel namelijk flink laten schommelen. Ook kunnen de suikers het kindergebit aantasten.

Vers fruit levert de meeste vitaminen, mineralen en vezels en deze zijn bovendien met elkaar in balans zodat de fruitsuikers niet direct in het bloed worden opgenomen, maar langzamer worden afgegeven.

Minder voedingsstoffen door bewerkingsprocessen

Fruit dat voor industrieel gebruik wordt bewerkt, bijvoorbeeld door het te pasteuriseren, verliest altijd belangrijke voedingsstoffen en er blijven na bewerking vrijwel alleen fruitsuikers ( fructose) over. Omdat de schil wordt verwijderd en het fruit wordt gepureerd, bevat knijpfruit ook minder vezels dan vers, onbewerkt fruit. Doordat het fruit in knijpfruit drinkbaar moet worden gemaakt, is het niet veel gezonder dan sap in pakjes en zijn de zakjes geen volwaardig of gezond alternatief voor vers fruit.

Steeds meer fructose-intolerantie bij kinderen

Behalve volwassenen zijn er ook steeds meer kinderen met een fructose-intolerantie of beter gezegd malabsorptie (opnameprobleem) voor fructose. Dit kan leiden tot allerlei onverklaarbare klachten, vaak lijkend op de klachten die optreden bij een spastische darm. Een zinktekort kan ervoor zorgen dat fructose niet snel genoeg wordt omgezet en wordt opgeslagen in het lichaam.

Een teveel aan fructose of een fructose malabsorptie kan leiden tot onder andere jicht, depressie, slapeloosheid, hoofdpijn en spierpijn. Fructose komt onder andere voor in fruit en wordt ook wel vruchtensuiker of fruitsuiker genoemd. Voedselfabrikanten gebruiken het als zoetstof in bijvoorbeeld koek, snoep en frisdrank, toetjes en sauzen.

Gemiddeld krijgen we rond de 50 gram fructose per dag binnen, waarbij jongeren daar vaak flink boven zitten. Deze hoeveelheid van 50 gram wordt ook als maximum inname aangeraden door de World Health Organization die overigens adviseert om kinderen onder de twee jaar helemaal geen toegevoegde suikers te laten consumeren. Dat is lastig want het wordt aan allerlei producten toegevoegd, ook aan producten waarvan je dat niet verwacht, zoals beschuit of tomatenketchup.
Op het etiket kun je lezen of er suiker aan een product is toegevoegd. Hoe verder vooraan suiker genoemd staat, hoe meer suiker het product bevat.

Hoger risico op diabetes door suikergebruik

Kan het beperken van de suikerconsumptie in de baarmoeder en in de vroege kinderjaren het risico op chronische ziekten op middelbare leeftijd aanzienlijk verminderen? Om deze vraag te beantwoorden vergeleken onderzoekers [2] hedendaagse gegevens van de UK Biobank (biomedische database van het Verenigd Koninkrijk) met gezondheidsresultaten van volwassenen die net voor en na het einde van de suikerrantsoenering in oorlogstijd in het VK zijn verwekt.

Uit de studie bleek dat kinderen die gedurende hun eerste 1.000 dagen na de conceptie suikerbeperkingen ervoeren, 20% minder risico hadden op hypertensie als volwassene en zelfs 35% minder risico op het ontwikkelen van diabetes type 2.

Gezonde lunch en bewegen verbeteren rekenprestaties

Wat je eet en drinkt heeft niet alleen invloed heeft op je fysieke gezondheid.
Zo blijkt uit een onderzoek [3], dat de rekenprestaties van kinderen die op school een gezonde lunch en extra bewegingsonderwijs krijgen, verbeteren. Vier jaar lang werden de gegevens van 2200 kinderen van vier projectscholen en vier reguliere scholen met elkaar vergeleken.

Projectscholen richten zich op het verbeteren van de gezondheid van kinderen door het verstrekken van gezonde schoollunches en gestructureerd bewegingsonderwijs.
Een verbetering in rekenprestaties was na één jaar al zichtbaar, maar na vier jaar bleken die van de kinderen van projectscholen nog steeds beter te zijn dan die van kinderen op reguliere scholen.
Bij de taaltoetsen zagen de onderzoekers overigens geen grote verschillen.

Nadelen knijpfruit

Baby’s worden geboren met een voorkeur voor zoet voedsel. Fruitpuree kan echter de echte smaak en textuur van groente en fruit verhullen en de voorkeur voor zoete smaken versterken. Bij veelvuldig gebruik van dit soort producten wordt ook op latere leeftijd een grotere voorkeur voor gesuikerde producten ontwikkeld.

Meestal moet een kind ongeveer 10 keer kennismaken met een specifiek voedingsmiddel om zo te wennen aan verschillende texturen en smaken. Het beste kan hier zo vroeg mogelijk worden begonnen. Het kind leert hierdoor zijn tong en kaak te gebruiken om voedsel te manipuleren en door te slikken, een proces waarbij 30 verschillende spieren samenwerken. Dit proces heeft invloed hebben op de ontwikkeling van kauwvaardigheden, spraak en tandgezondheid.
Het geven van knijpfruit in plaats van vers fruit kan de orale motorische ontwikkeling van je baby vertragen, omdat ze het primaire zuigpatroon bestendigen. Hierdoor kan het later moeilijker zijn om je baby met een lepel te voeden.

Een verscheidenheid aan texturen speelt ook een grote rol bij het ontwikkelen van de voedselvoorkeuren van een kind op de lange termijn. Als je de periode waarin je gepureerd voedsel aanbiedt verlengt en klonterig voedsel niet met 10 maanden introduceert kan dit de voedselacceptatie op latere leeftijd beïnvloeden.
Met knijpfruit wordt slechts een beperkte waaier aan smaken en texturen aangeboden, wat het ook lastiger kan maken om nieuwe voedingsmiddelen aan te bieden.

Kleine kinderen kunnen de fruitpuree door uit het tuitje te drinken, sneller consumeren dan wanneer je ze met een lepel fruitpap voert. Hierdoor kunnen ze zich overeten. Het voedsel gaat immers gemakkelijk en zonder te hoeven kauwen naar binnen, waardoor het, in tegenstelling tot vers fruit, niet snel een verzadigd gevoel geeft, hoewel je veel calorieën binnenkrijgt.

Knijpfruit is duurder dan vers fruit

De industrie is overgestapt van potjes naar zakjes omdat het kosteneffectiever en handiger is, maar de knijpfruitzakjes laten de plastic afvalberg wel groeien.
Als het kindje zelfstandig het knijpfruit eet, valt daarmee de interactie tussen ouder en kind tijdens het eetmoment ook weg.

Uit onderzoek blijkt dat als kinderen al hun zintuigen gebruiken om over eten te leren (zien, ruiken en voelen en ook ermee spelen), dat de kans vergroot dat ze nieuwe voedingsmiddelen zullen willen proberen. Bij knijpfruit gebruiken de kinderen niet al hun zintuigen. Fruit moet je niet drinken maar eten.
Het advies van het Voedingscentrum luidt dan ook: laat je kind zijn fruit (en groente) eten in plaats van drinken.

Marijke Verstege