Is cichorei een goede koffievervanger?

De populariteit van cichoreidrank, bekend als koffievervanger, groeit nu echte koffie steeds duurder wordt. Cichorei is ook een rijke bron van inuline en kan onder andere bijdragen aan een goede spijsvertering.

De geroosterde wortel van de cichorei kan worden gebruikt als surrogaatkoffie of als ingrediënt bij het koffie zetten, maar wordt ook om gezondheidsredenen genuttigd. Omdat de wortel inuline bevat, is cichorei minder bitter dan koffie. Het heeft een subtiele zoetheid.

Cichorei is een geslacht uit het plantenrijk Asteracae waar onder andere de paardenbloem, witlof en andijvie toe behoren. Een van de wilde cichoreisoorten is koffiecichorei (Cichorium intybus var. sativum). Al in de 17e eeuw maakte men koffieachtige drankjes van de geroosterde bittere wortel hiervan.

Surrogaatkoffie kan uit pure cichorei bestaan, maar er kunnen ook gerst, rogge, eikels, bessen of zuidvruchten aan zijn toegevoegd. Dit leidt tot aanzienlijke verschillen in smaak en hoeveelheid calorieën. Je kunt het mengsel natuurlijk ook met bijvoorbeeld wat gedroogde pepermunt, honing of (plantaardige) melk aan jouw smaak aanpassen. De mengsels zijn niet altijd glutenvrij.

Inuline

De bekendste bron van inuline is cichoreiwortel die 14% van deze stof bevat. Inuline is een prebiotische voedingsvezel die niet in de dunne darm wordt afgebroken of opgenomen, maar doorreist naar de dikke darm. Hier dient het als voeding (prebioticum) voor goede bacteriën in je darmen, zoals Bifidobacteriën en Lactobacillen. Door de bevordering van bacteriegroei in de dikke darm ontstaat volumevergroting en hebben deze oplosbare vezels een laxerende werking.

Inuline kan ook de galproductie door de lever verhogen, wat gunstig kan zijn voor de vetvertering. Daarnaast houdt inuline je bloedsuiker stabiel en zorgt het ervoor dat je je langer verzadigd voelt.
Met een gemiddelde dagelijkse portie groenten krijg je meestal een paar gram inuline binnen en die hoeveelheid kan al een positief effect hebben.
De cichoreiwortel bevat ook nog andere nutriënten zoals proteïne, vitamine B6, vitamine C, foliumzuur, kalium, mangaan en fosfor.

Geeft cichorei bijwerkingen?

Hoewel cichorei foliumzuur bevat, wordt zwangere vrouwen of vrouwen die proberen zwanger te worden afgeraden om cichoreikoffie te drinken. Het kan namelijk voor samentrekkingen in de baarmoeder zorgen.
Poeders van cichoreiwortel staan er ten gevolge van de inuline om bekend laxerend te kunnen werken, waardoor ze diarree kunnen veroorzaken.

Acrylamide

Cichorei krijgt een karamelachtige smaak door de wortel te drogen en te branden. Door het brandproces bevat cichorei meer van het schadelijke acrylamide dan koffie. Uit onderzoek blijkt dat een kopje koffie (160 ml) gemiddeld 0,45 microgram acrylamide in gebrande koffie bevat en 3,21 microgram in koffievervangers.
Er is geen onderzoek gedaan naar het drinken van cichorei en kanker. Het is daarom lastig om te bepalen hoeveel cichorei je veilig kunt drinken, maar een kleine hoeveelheid cichorei lijkt de kans op kanker niet te vergroten. Het advies is om het gebruik van cichorei te beperken, maar dat geldt net zo goed voor gewone koffie.

Cafeïnevrij

De cichoreiplant bevat geen cafeïne. Dit is een groot pluspunt, omdat cichoreikoffie daardoor geen opgejaagd gevoel geeft en geen invloed heeft op de nachtrust, waardoor het ook ’s avonds nog kan worden gedronken.
Vaak wordt normale koffie met cichorei gemengd, zodat de hoeveelheid cafeïne vermindert en de smaak van de drank zachter en voller wordt.

Milieuvriendelijker

De wereldwijde koffieconsumptie is de afgelopen 30 jaar bijna verdubbeld – en de verwachting is dat deze zal blijven groeien, nu Chinese en Indiase consumenten hun traditionele thee verruilen voor koffie.

Voor de aanleg van koffieplantages vindt ontbossing plaats, omdat ze worden aangelegd in tropische regenwouden. Dit leidt tot verlies van biodiversiteit en leefomgeving voor wilde dieren. Behalve negatieve gevolgen voor de natuur, draagt ontbossing ook bij aan klimaatverandering, door de vermindering van CO2-absorberende bomen.
Voor cichoreikoffie hoeft geen regenwoud gekapt te worden en er is veel minder grond nodig om het te verbouwen.

Het kweken van koffiebonen vereist ook grote hoeveelheden water, wat in sommige regio’s leidt tot watertekorten. Daarnaast wordt water vaak vervuild door het gebruik van pesticiden en kunstmest bij de koffiebonenteelt.
Koffie legt vaak duizenden kilometers af, voordat het van de plantage bij de consument terecht is gekomen, wat bijdraagt aan een aanzienlijke hoeveelheid CO2-uitstoot. Cichorei wordt verbouwd in Europa, dus hoeft in tegenstelling tot de koffieboon, niet van ver te komen en dat scheelt dus de nodige CO2.

‘Koffie’ zonder koffieboon

Er ontstaan nu nieuwe alternatieven voor koffie, waar vaak geen koffieboon meer aan te pas komt, maar die wel een koffieachtige smaak hebben. Vroeger werd cichorei uitsluitend gezien als een vervanger voor koffie, maar nieuwe recepturen leiden ertoe dat inmiddels bewust wordt gekozen voor deze cafeïnevrije, gezonde drank.

Marijke Verstege

Cafeïnegevoeligheid en erfelijkheid

Op dit moment is van meerdere genen aangetoond dat ze een rol spelen bij de individuele verwerking van cafeïne. Aan de hand van je DNA is daardoor een voorspelling te doen over jouw persoonlijke cafeïnegevoeligheid.

Genetische afwijkingen en koffiegebruik zijn gekoppeld aan je genetische aanleg voor cafeïnegevoeligheid en de verwerking ervan, wat de reactie op koffie bepaalt. Genen zoals CYP1A2 bepalen de snelheid waarmee je cafeïne afbreekt; een ‘langzame’ variant kan leiden tot overgevoeligheid, zoals slapeloosheid of hartkloppingen. Andere genen, zoals ADORA2A, kunnen angstgevoelens versterken, terwijl genetische varianten ook verband houden met de algehele behoefte aan koffie.

Niet iedereen reageert hetzelfde op cafeïne. De sleutel ligt in twee belangrijke genen:

CYP1A2: dit enzym bepaalt hoe snel je cafeïne afbreekt. Ben jij een ‘slow metabolizer’? Dan blijft cafeïne langer in je bloed en ben je daardoor gevoeliger voor paniek, slapeloosheid of hoge bloeddruk.

ADORA2A: dit gen maakt sommige mensen hypergevoelig voor cafeïne. Dat kan leiden tot hartkloppingen, angstgevoelens of slapeloze nachten – zelfs na één kopje latte.
Hoeveel koffie je kunt drinken hangt af van de mate waarin je lever de cafeïne kan verwerken. Dat afbreekproces blijkt dus door je genen bepaald te zijn, hebben genetica-onderzoekers ontdekt.

Lees ook:

Bezorgdheid cafeïne houdende dranken.