Saffraanextract effectief bij ADHD?

ADHD (Aandachtstekortstoornis-hyperactiviteitsstoornis) is wereldwijd de meest voorkomende neurologische ontwikkelingsstoornis onder kinderen, adolescenten en volwassenen. De behandeling bestaat onder andere uit het gebruik van psychostimulantia, waaronder het middel methylfenidaat (merknaam Ritalin). Men is echter vaak terughoudend in het gebruik hiervan vanwege eventuele bijwerkingen. Saffraan (Crocus sativus) kan mogelijk een alternatief zijn, zo blijkt uit klinisch onderzoek [1,2,3] .

Bij de behandeling van ADHD wordt onder andere methylfenidaat (Ritalin) ingezet. Saffraanextract is hiervoor echter wellicht een alternatief, ook omdat ongeveer 30% van de ADHD-ers niet reageert op methylfenidaat of de bijwerkingen ervan niet kan verdragen. Saffraan is een natuurlijk stimulerend middel waarvan is bewezen dat het veilig en effectief is voor de behandeling van verschillende psychische aandoeningen, waaronder ADHD. Het kent ook veel minder bijwerkingen dan methylfenidaat.

Hoe werkt saffraan bij ADHD?

Bij ADHD zijn met name de dopamine- en noradrenalinefunctie verstoord. Saffraanextract werkt op de NMDA- en GABA-receptoren in de hersenen (betrokken bij leren, geheugen en ontspanning) en vergemakkelijkt de afscheiding van dopamine, serotonine en noradrenaline. Daarmee kan het een positief effect hebben op concentratievermogen, hyperactiviteit en impulsiviteit.

Is saffraan even effectief als methylfenidaat?

Tijdens een niet-gerandomiseerd klinisch onderzoek [4], werd door de onderzoekers gekeken naar de effecten van saffraansuppletie ten opzichte van het gebruik van methylfenidaat bij kinderen en adolescenten tussen de 7 en 17 jaar.
Gedurende 3 maanden kregen de deelnemers methylfenidaat of een saffraanextract. Uit de resultaten bleek dat de werkzaamheid van saffraan (30 mg per dag) vergelijkbaar was met die van methylfenidaat. Saffraan was echter effectiever voor de behandeling van symptomen van hyperactiviteit, terwijl methylfenidaat effectiever bleek te zijn voor symptomen van onoplettendheid.

Kinderen met ADHD lijden vaak ook aan slaapstoornissen en slaperigheid overdag. Beide middelen verbeterden ook het aantal slaapuren, maar alleen saffraan maakte het gemakkelijker om in slaap te vallen.

Wat is saffraan?

Saffraan wordt al duizenden jaren gebruikt in de Perzische en Chinese geneeskunst. Het is, behalve een geneesmiddel, een specerij en kleurstof en het is afkomstig van het bovenste deel van de gedroogde stamper (stigma) van de plant Crocus sativus. Er zijn ongeveer 150.000 bloemen nodig voor een kilo saffraan waardoor het de duurste specerij is die er bestaat.
De belangrijkste medicinale bestanddelen in saffraan zijn crocine (lijkt het meest verantwoordelijk te zijn voor de werking van saffraan), picrocrocine (geeft de smaak) en safranal (geeft de geur).

Saffraan bevordert de slaap

Een (door de fabrikant gefinancierde) onderzoek [5] onder 120 gezonde volwassenen tussen de 18 en 70 jaar die minimaal vier weken last hadden van slaapproblemen, liet zien dat saffraan de slaap bevordert door het verhogen van de melatonineconcentratie vóór het slapengaan. Een hogere dosering (28 mg saffraanextract) werkte niet beter dan een lagere dosering (14 mg saffraanextract). Met name de slaapkwaliteit en de slapeloosheid verbeterden, niet de slaapduur.

Opmerkelijk was dat de onderzoekers constateerden dat in de afgenomen speekseltesten, de melatonineconcentratie vóór het slapengaan, na 28 dagen gebruik van het saffraanextract significant hoger was dan de melatonineconcentratie in de placebogroep. Er werden geen bijwerkingen gemeld.
In vervolgonderzoek moet duidelijk worden of de gunstige effecten ook optreden op de lange termijn en of saffraan soortgelijke effecten heeft bij mensen met pathologische slaapproblemen.

Effect op maculadegeneratie

AMD (age-related macular degeneration, maculadegeneratie) is een aandoening aan het netvlies, waarbij het zicht achteruit gaat. Jaarlijks wordt dit vastgesteld bij 14.000 Nederlanders vanaf 55 jaar. Dit aantal stijgt door een toenemende vergrijzing.

Uit onderzoek [6] is gebleken dat suppletie met saffraan de netvliesfunctie in de vroege/tussenliggende stadia van AMD kan behouden, mogelijk vanwege de hoge concentratie carotenoïden die in saffraan wordt aangetroffen.
Interventie is het meest succesvol in de eerdere stadia van AMD om verdere progressie en verlies van het gezichtsvermogen te voorkomen.

Darm-Oog-As

Bij patiënten met een bepaalde vorm van AMD, neovasculaire leeftijdsgebonden maculadegeneratie (nMD), zijn er veranderingen in de darmmicrobiota teruggevonden.
Studies [7,8] bevestigen de relatie tussen de aanwezigheid van een darm-oog-as, oculaire infecties en ontstekingsaandoeningen. Het nemen van bepaalde voedingsstoffen, zoals carotenoïden (luteïne en zeaxanthine) en saffraan, zou een effectieve manier kunnen zijn om het gezichtsvermogen bij nMD-patiënten te verbeteren, omdat het kan helpen de darm-oog-as te herstellen.

De darmmicrobiota, een complex en dynamisch ecosysteem dat bijdraagt aan de goede werking van het immuunsysteem van het lichaam en het behoud van de gezondheidstoestand, kan ontstekingen in het lichaam veroorzaken, wat de ontwikkeling van AMD kan versnellen. Er bestaat een verband tussen macula degeneratie en roken en overmatig alcoholgebruik. Ook voeding heeft invloed op AMD.

Saffraangebruik bij andere aandoeningen

Voedingssupplementen met saffraan(extract) kunnen ook worden ingezet bij depressie, de ziekte van Alzheimer en impotentie. Preklinische studies suggereren dat saffraan bij veel meer aandoeningen helpt, waaronder auto-immuunziekten, inflammatoire darmziekten, schizofrenie en hart- en vaatziekten. Vooralsnog dienen hiervoor meer humane studies, waaronder dosis-responsstudies, te worden gedaan met saffraanextract.

Interacties saffraan en medicatie

Het combineren van medicijnen en kruiden zoals saffraan is niet altijd onschuldig, omdat het gebruik van kruiden de werking van medicijnen kan veranderen. Saffraan kan de werking van medicatie in verband met bloeddruk, glucosespiegels en middelen voor het zenuwstelsel, beïnvloeden. Vermijd het gebruik van saffraan bij zwangerschap of borstvoeding. Meld het bij je arts of apotheker als je ook kruidenmiddelen gebruikt.

Marijke Verstege