PFAS-stoffen in het bloed dalen door vezelrijke voeding

Onderzoekers van de Universiteit van Massachusetts hebben in een nieuwe studie aangetoond dat vezelrijke voeding kan helpen bij het verlagen van PFAS-concentraties in het bloed. De wetenschappers ontdekten dat oplosbare vezels PFAS-stoffen in de darmen kunnen ‘vangen’. Hierdoor kan het lichaam ze definitief via de ontlasting uitscheiden. [1]

Teveel PFAS in voeding en drinkwater

In Nederland krijgt men via voeding en drinkwater meer PFAS binnen dan wenselijk is. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM. PFAS is een verzamelnaam en staat voor poly- en perfluoroalkylstof. Sommige PFAS leveren risico’s op voor onze gezondheid en het milieu. PFAS zijn chemische stoffen die van oorsprong niet in de natuur voorkomen, chemisch worden gefabriceerd en zeer moeilijk afbreekbaar zijn. Door emissies uit fabrieken en bijvoorbeeld door het gebruik in brandblusmiddelen zijn de stoffen in onze voeding en drinkwater terecht gekomen.

Op sommige plaatsen in Nederland worden mensen langdurig blootgesteld aan PFAS, bijvoorbeeld omdat ze in een fabriek werken waar deze stoffen verwerkt worden of omdat ze in de buurt van deze fabrieken wonen.

Vezelrijke voeding doet PFAS-stoffen in het bloed dalen

Voldoende vezelinname speelt al een sleutelrol bij ziektepreventie, maar nu dus ook om PFAS uit ons lichaam te krijgen. De term voedingsvezel is een verzamelnaam voor koolhydraatpolymeren uit plantaardig materiaal, die niet in de dunne darm worden verteerd en opgenomen. Voedingsvezels worden ingedeeld op basis van hun functionaliteit of fysiologische effect en op basis van hun viscositeit (stroperigheid) en fermenteerbaarheid.

Voldoende voedingsvezels innemen via een evenwichtige en gevarieerde voeding is belangrijk en heeft positieve gezondheidseffecten, naar nu blijkt ook op hoge PFAS-spiegels in het bloed. Hierbij is het belangrijk meerdere soorten vezels te gebruiken vanwege de verschillen in eigenschappen en gezondheidseffecten tussen de diverse soorten vezels.

De aanbevolen hoeveelheid voedingsvezels voor volwassenen bedraagt 30 tot 40 gram per dag. In Nederland bedraagt de gemiddelde vezelinname echter slechts 20 gram, in België 17 gram en in Duitsland 25 gram per dag. Meer dan 75% van de bevolking haalt de aanbevolen vezelinname dus niet. Een hogere inname van voedingsvezels verandert het milieu in de darm, waardoor gunstige bacteriën hun populaties kunnen uitbreiden. Mensen die vezelarm eten, hebben vaak een verminderde microbiële diversiteit.

De specificiteit en combinatie van vezels bepaalt het effect

Een studie [12] toont aan dat een mengsel van prebiotische vezels tot een grotere microbiële diversiteit leidt en tot een geleidelijkere en langdurigere productie van korteketenvetzuren vergeleken met afzonderlijke vezels. Daarnaast werden synergetische effecten waargenomen.

Sommige bacteriesoorten werden uitsluitend beïnvloed door de combinaties en niet door individuele vezels. Bovendien blijken prebioticamengsels consistentere en beter voorspelbare veranderingen in het microbioom te veroorzaken dan losse vezels, zelfs wanneer deze afzonderlijk een hogere specificiteit hebben.

Deze bevindingen suggereren dat het combineren van prebiotica een effectievere strategie kan zijn om de diversiteit van het darmmicrobioom te vergroten, wat mogelijk niet alleen bijdraagt aan een verbeterde darmgezondheid, maar aan de algehele gezondheid.

De huidige klinische behandelingen om de belasting van het menselijk lichaam met PFAS te verminderen, zijn minimaal. De resultaten van een pilotanalyse [1] suggereren een potentieel praktische en haalbare interventie die de belasting van het menselijk lichaam met sommige PFAS soorten kan verminderen.

Welke vezels kunnen met extra inname in ons menu de PFAS doen verlagen in ons lichaam?

Acaciavezels

Acaciavezel (ook wel Arabische gom genoemd) is de harsachtige gom van de Acaciaboom (Acacia seyal) die voor meer dan 90% uit oplosbare vezels bestaat. De acaciavezel is een complexe, vertakte arabinogalactan-polysacharide die voornamelijk is opgebouwd uit de monosachariden arabinose, galactose, rhamnose en glucuronzuur.

De acaciavezel is een van de weinige vezels die in het transversale en distale deel van het colon (colon descendens) gefermenteerd wordt. De fermentatie van de meeste vezels vindt plaats in het proximale deel van het colon. Omdat fermentatie van acaciavezel effect heeft in het gehele colon, is het een belangrijke vezel om in te nemen. Het distale deel van het colon is vaak de plek waar problemen optreden zoals colitis ulcerosa, poliepen en tumoren.

Acaciavezel is geassocieerd met een significante toename van onder meer goede bacteriesoorten; Bifidobacteria, melkzuurbacteriën zoals Lacticaseibacilli, Faecalibacterium prausnitzii, Prevotella ruminicola, en een afname van Clostridium.

Acaciavezel wordt over het algemeen zeer goed verdragen. Bij doseringen tot 30 g/dag treden er bijna geen klachten op zoals winderigheid, krampen en diarree.

Guarboonvezels

Deels gefermenteerde guarboonvezels (guarvezels) zijn niet-visceuze, volledig wateroplosbare en volledig fermenteerbare voedingsvezels die fungeren als prebioticum (voedsel voor gunstige darmbacteriën) en bijdragen aan de darmgezondheid, een normale stoelgang en een evenwichtig immuunsysteem. Guarvezels gaan intestinale dysbiose en een verhoogde doorlaatbaarheid van het darmslijmvlies (hyperpermeabiliteit) tegen.

Quarvezelsuppletie (driemaal daags 7 gram gedurende 14 dagen) zorgde voor significante toename van Bifidobacterium- en Lactobacillus-soorten in de ontlasting. Andere ongunstige bacteriesoorten, waaronder Clostridium, Enterobacteriaceae en Streptococcaceae, namen in aantal af.

Onderzoeken tonen een significante toename van Ruminococcus, Fusicatenibacter en Faecalibacterium, en een afname van Roseburia, Lachnospiracea en Blautia bacteriën.

Guarvezels hebben een gunstige invloed hebben op de bloedglucose- en bloedlipidenspiegels (triglyceriden), de cholesterolspiegel verlaagt erdoor , mede door remming van de cholesterolsynthese in de lever door korteketenvetzuren, met name propionaat, en verhoging van de uitscheiding.

Guarvezels verhogen het verzadigingsgevoel na het eten, door vertraging van de maaglediging, maar ook door verlenging van de colonpassagetijd, verhoging van de verzadigingshormonen GLP-1 (glucagon-like peptide 1), PYY (polypeptide-YY) en cholecystokinine. Ze veroorzaken tevens een directe beïnvloeding van hersengebieden die de eetlust reguleren (zoals de hypothalamus).

Baobabvezels

Baobabvezel, een vezelmix van fermenteerbare en niet-oplosbare vezels. De vruchten van de baobab-boom (Adansonia digitata L.) zijn rijk aan oplosbare en niet-oplosbare vezels, waaronder pectines (vooral homogalacturonan en xylogalacturonan), hemicellulose, cellulose, zetmeel en FOS. (niet innemen bij verhoogd Klebsiella, een LPS bacteriesoort in de darmen die veel ontstekingen geeft).

Bovendien bevordert baobabvezel de korteketenvetzuur-productie, met name van acetaat en propionaat. Baobabvezel (10 gram) stimuleert de groei van Bifidobacterium, melkzuurbacteriën zoals Lacticaseibacilli, Bacteroides en Firmicutes. Daarnaast zorgt baobabvezel voor een toename van Akkermansia in het distale colon.

De gecombineerde effecten van acaciavezel en baobabvezel omvatten onder meer een hoge productie van korteketenvetzuren, in alle delen van het colon. Het sterke prebiotische effect van de combinatie zorgt daarnaast voor een grotere toename van Akkermansia in het distale deel van het colon.

Rhamnogalacturonan-I, een vezelpectine uit wortelpulp

Rhamnogalacturonan-I (RG-I) is een polysacharide met een complexe vertakte structuur. Het is een belangrijke component van pectine dat voorkomt in de celwanden van planten. Wortel (Daucus carota subsp. sativus) is een goede en duurzame bron van rhamnogalacturonan-I. Wortel-RG-1 wordt gewonnen uit de wortelpulp die overblijft na het uitpersen van wortelen voor sap of concentraat.
Dagelijkse inname hiervan stimuleert de groei en activiteit van verschillende gunstige darmbacteriën zoals Bifidobacterium longum, B. adolecentis, Faecalibacterium prausnitzii en Roseburiahominis.

Positieve en negatieve (medicatie)interacties door bepaalde type vezels

Bij bepaalde medicaties moet men bij extra vezelsuppleties rekening houden met de diverse positieve en negatieve interacties.

• Acaciavezel heeft mogelijk antimicrobiële effecten tegen Staphylococcus aureus en Escherichia coli.
• Acaciavezel kan de absorptie van amoxicilline verminderen. Neem de acaciavezels ten minste 2 uur voor of na deze medicatie in.
• Acaciavezel kan de effectiviteit van ranitidine verhogen.
• Acaciavezel kan in theorie een allergische reactie veroorzaken bij mensen met een allergie voor zeepschors (Quillaja saponaria).
• Acaciavezel kan beschermen tegen cyclofosfamide-geïnduceerde blaastoxiciteit.
• Acaciavezel heeft een gunstig effect op de speekselklieren bij methotrexaat-geïnduceerde droge mond.
• Guarvezels kunnen de bloedglucosespiegel verlagen. Mensen die bloedglucoseverlagende medicijnen gebruiken, dienen hiermee rekening te houden.
• Guarvezels verhogen de calcium- en magnesiumabsorptie.
• Guarvezels verbeteren de intestinale ijzeropname bij ijzergebreksanemie.
• Guarvezels. Bij bacteriële overgroei in de dunne darm (SIBO, Small Intestinal Bacterial Overgrowth) is de combinatie van het antibioticum rifaximine (1200 mg/dag gedurende 10 dagen) en guarvezels (5 gram/dag gedurende 10 dagen) significant effectiever dan rifaximine alleen.
• Guarvezels (tweemaal daags 10 gram gedurende 2 weken voorafgaande aan radiotherapie en 2 weken tijdens radiotherapie) gaan radiotherapie-geïnduceerde diarree en intestinale dysbiose tegen bij bestraling van het bekken tegen kanker.
• Guarvezelsuppletie verhoogt de effectiviteit van ORS (rehydratievloeistof) bij acute diarree.
• Guarvezels beschermen tegen alcoholgeïnduceerde (acute) leverbeschadiging.
• Rhamnogalacturonan-I (RG-I) kan de absorptie van digoxine, statines en tetracyclines verlagen.
• Baobabvezels. Deze vezels worden niet aangeraden bij een verhoogd aantal aangetoonde Klebsiellabacteriën in het darmmicrbioom. Ze bevatten veel FOS, wat niet alleen zorgt voor veel gasvorming maar ook groei en dominantie van de LPS-soort Klebsiella die veel ontstekingen kan geven. Deze bacterie komt vaak voor in ziekenhuizen bij patiënten met een zwakke gezondheid. Vooral patiënten die worden beademd, bij wie infusen worden ingebracht of die langdurig antibiotica nodig hebben, lopen het grootste risico op Klebsiella-infecties. De Klebsiella pneumoniae is in toenemende mate resistent tegen antibiotica.