Microplastics in fruit en groenten

De hele dag door krijgen we minuscule deeltjes plastic (microplastics) binnen. Ze zitten in cosmetica, tandpasta, waterflesjes, honing en vis. Inmiddels is bekend dat ze ook in sommige theezakjes en groenten en fruit voorkomen.

Wat zijn microplastics?

Microplastic zijn kleine, vaste kunststofdeeltjes tussen de 100 nanometer (een nanometer is een miljardste van een meter) en vijf millimeter. Ze zijn slecht oplosbaar in water en niet afbreekbaar en blijven dus altijd bestaan. Als de deeltjes loslaten, gaan ze door de lucht zweven en ademen we ze in.

Microplastic ontstaat wanneer plastic breekt of versnippert, maar bijvoorbeeld ook bij het wassen van synthetische kleding.

Primaire microplastics zijn bewust geproduceerd om te worden verwerkt in producten zoals cosmetica en tandpasta. Secundair microplastic ontstaat doordat plastic afval in de natuur terechtkomt en langzaam uiteenvalt in kleinere deeltjes.

Uit schattingen (1) blijkt dat het aandeel secundaire microplastics hoger is dan het aandeel primaire microplastics. De grootste bijdrage wordt geleverd door fragmentatie van zwerfvuil, gevolgd door slijtage van banden en verfdeeltjes, en het ontstaan van synthetische vezels door wassen van kleding en slijtage van kunstgrassportvelden.

De grootste bron van primaire microplastics zijn preproductie pellets die onbedoeld in het milieu komen door ongelukken en onzorgvuldig handelen tijdens transport en/of productie van plastic producten. Andere bronnen van primaire microplastics zijn scrubdeeltjes in cosmetica, rubbergranulaat uit kunstgras en in mindere mate schurende schoonmaakmiddelen.

Momenteel is het niet bekend bij welke concentraties microplastic er effecten op het ecosysteem ontstaan. Dit komt doordat microplastic een zeer divers materiaal is. Het gaat om verschillende polymeren in verschillende groottes en vormen, met in meer of mindere mate daaraan toegevoegde hulpstoffen, zoals weekmakers en brandvertragers.

Plastic deeltjes in groenten en fruit

Wetenschappers menen al tientallen jaren dat plastic deeltjes niet in groente en fruit voorkomen, omdat deze te groot zouden zijn om door de fysieke barrières van intact plantweefsel te worden vervoerd. Uit twee verschillende wetenschappelijke studies die onlangs zijn gepubliceerd blijkt nu dat microplastics ook in groenten en fruit zitten.

Volgens wetenschapper Margherita Ferrante van de Universiteit van Catania op Sicilië zijn appels het meest verontreinigde fruit en wortelen koploper onder de groenten. Zij pleit met nadruk voor een onderzoek naar de effecten van microplastics op de menselijke gezondheid.

Wortelsystemen zuigen plasticdeeltjes op

Een tweede studie werd uitgevoerd door dr. Lianzhen Li van het Yanthai Institute of Coastal Zone Research in China en professor Willie Peijnenburg van de Universiteit Leiden. Deze studie toont aan dat plastic met water wordt opgezogen door de wortelsystemen van voedselgewassen.
Professor Peijnenburg ontdekte dat microplastics zo in de wortels van sla en tarweplanten terechtkomen, waarna ze naar de eetbare bovengrondse plantendelen worden getransporteerd. Dit nieuwe onderzoek (2) roept twijfels op over de voedselveiligheid van wortelgroenten, zoals wortelen, radijs, rapen, en bladgroenten, zoals sla.

Plastic bij je thee?

Sommige theezakjes bevatten plastic en miljarden deeltjes daarvan lekken in de thee die je drinkt. Bij het zetten van een lekker kopje thee kan het zomaar zijn dat we meer binnenkrijgen dan we willen, namelijk 15 miljard minuscule plasticdeeltjes. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) was een paar jaar geleden bezorgd toen werd ontdekt dat in waterflesjes tientallen tot honderden plasticdeeltjes zitten, maar onderzoekers van de Canadese McGill University (3) ontdekten dat theedrinkers veel meer dan dat binnenkrijgen.

Gemiddeld drinken ze 11,6 miljard microplasticdeeltjes en 3,1 miljard nanoplasticdeeltjes per kopje. Maar om plastic in de thee te krijgen, moet het in het theezakje aanwezig zijn. De waarschijnlijkste boosdoeners zijn de piramidevormige zakjes waarbij vaak polypropyleen wordt gebruikt om ze te sealen, of ze zijn van een kunststof zoals nylon gemaakt. Als er kokend water overheen komt, geven ze miljarden deeltjes plastic af in het kopje.

Verontreinigde lucht, water en bodem

Als microplasticdeeltjes loslaten, gaan ze door de lucht zweven en ademen we ze in. De lucht binnenshuis bevat meer plastic verontreiniging dan buitenlucht, omdat er minder luchtcircuatie plaatsvindt enook omdat huishoudelijk stof en synthetisch textiel belangrijke bronnen van microplastics zijn. Microplastics zitten niet alleen in lucht en water, ook de bodem is ermee verontreinigd. Volgens een onderzoek, gepubliceerd in Science of the Total Environment (4), is de netto hoeveelheid vervuilde grond, 23 keer groter dan de vervuiling in oceanen.

Plastic consumptie: twee vuilniszakken vol

Een studie (5) in opdracht van de World Wildlife Fund en uitgevoerd door de Universiteit van Newcastle, Australië, kwam tot de conclusie dat mensen gemiddeld 5 gram plastic per week consumeren. Dat staat gelijk aan 1 creditcard. Bij een gemiddelde levensduur van 79 jaar, zal men gemiddeld 20 kilo plastic binnenkrijgen, wat overeenkomt met 2 volle vuilniszakken.

Microplastics in ontlasting

In een kleine studie uit 2018 (6) onder 8 deelnemers uit verschillende landen, waaronder Nederland, bleek dat microplastics terug te vinden zijn in ontlasting. Er werden tot 9 verschillende soorten plastic, met een omvang van 50 tot 500 micrometres gevonden. De meest voorkomende waren polypropylene (PP) en polyethylene terephthalate (PET). Gemiddeld vonden de onderzoekers 20 microplastic deeltjes per 10g ontlasting.
Uit onderzoek bij dieren is gebleken dat één á twee procent van de microplastics bij inname wordt opgenomen in de bloedbaan. De rest verlaat het lichaam weer via de ontlasting.

Gezondheidsproblemen

Volgens een onderzoek (7) in Science of the Total Environment absorberen microplastics van breed toegepaste polyvinyl chloride (PVC), carcinogene plastificeermiddelen zoals bisphenol A (BPA) en bisphenol S (BPS). BPA is een weekmaker die hormoonverstorend kan werken in het menselijk lichaam. Deze organische verbinding vindt men in plastic flessen, de coating van de binnenkant van conservenblikken en in sealmiddelen voor gebitsvullingen. BPA verhoogt de kans op borstkanker significant zo bleek uit een onderzoek (8), dat gepubliceerd is in Environmental Science and Pollution Research. Andere schadelijke effecten van microplastics zijn o.a.: cytotoxiciteit, hypersensitiviteit, immuunrresponsen en acute reacties zoals hemolysis.

Inademen van plastic

Er verschijnen nu ook studies waarin onderzoekers hebben vastgesteld dat de microplastics in fijn stof voorkomen. We weten echter nog weinig over de gevolgen van het inademen van microplastics. Er zijn zorgen over het effect van stoffen die aan (micro)plastics worden toegevoegd of vastkleven, zoals kleurstoffen, weekmakers of polycyclische aromatische koolwaterstoffen.

Onderzoekers van de Technische Universiteit Twente, IRAS Institute of Risk Assessment Sciences (Universiteit Utrecht) en RIVM onderzoeken hoe longcellen reageren op microplastic vezels. Wanneer kan worden aangetoond dat nanoplastics de bloedbaan kunnen bereiken na inademen betekent dit dat effecten niet alleen moeten worden gezocht in de longen maar ook in andere organen.

Microplastics in compost

Uit recente analyses komt naar voren dat er ook microplastics in GFT-compost terug te vinden zijn.
Hoogst waarschijnlijk komt dit doordat soms ook plastic in de GFT-bak wordt weggegooid.
Omdat GFT-compost wordt gebruikt als bodemverbeteraar, komen de (micro)plastics in compost ook op het land en daarmee in het milieu terecht. Wat de gevolgen daarvan zijn voor mens en milieu is nog moeilijk te zeggen.

Bandenslijtage

Uit onderzoek van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu blijkt dat er in Nederland in 2012 zo’n 900 ton aan microplastics van bandenslijtsel naar de lucht werd uitgestoten. De bijdrage van bandenslijtage aan de totale hoeveelheid plastic die in onze oceanen terechtkomt, wordt geschat op 5 tot 10 procent.

Textiel

De jaarlijkse productie van kunststof textielvezels bedraagt maar liefst 60 miljoen ton. Dit is ongeveer 16 procent van de wereldproductie van plastic. De afbraak van deze vezels resulteert in vezelachtige microplastics. Deze zijn gemeten in binnen- en buitenlucht. Sommige vezelige microplastics kunnen worden ingeademd. De meesten daarvan zullen echter makkelijk weer verdwijnen, onder andere doordat zij worden opgehoest.

Onderzoek bij textielarbeiders toonde aan dat deze microplastics ook dieper in de longen doordringen. Daar kunnen zij biologische reacties opwekken, zoals ontstekingen. Uit biopten van longweefsel blijkt dat acryl, polyester en/of nylon aanwezig zijn in de longen. Gasperi (2018) heeft een relatie aangetoond tussen deze vezels en een verhoogde irritatie van het ademhalingssysteem en allergische reacties.

Wat kunt u er zelf aan doen?

1. Volgens een door de EU gefinancierd onderzoek komen er bij een was van 6 kilo synthetische kleding gemiddeld 9 miljoen plastic microvezels vrij. Vooral fleece en kleding met kunststofversiering geven extreem veel microplastic af tijdens een wasbeurt. Als je al fleecekleding hebt, verwijder een vlek erop dan met een doekje en hang een muf ruikend kledingstuk te luchten, zodat je het niet vaak hoeft te wassen. Mocht je fleecekleding willen kopen, let er dan op dat die van goede kwaliteit is, met sterke vezels die minder snel afbreken. Je kunt de kwaliteit controleren door er met je handen overheen te wrijven. Zoom daarna in met de camera van je telefoon. Als er veel gebroken vezeltjes ronddwarrelen geeft dat aan dat de fleece van slechte kwaliteit is.
   Het beste is het daarom om kleding van natuurlijke materialen te dragen, bijvoorbeeld biologisch katoen of hennep. Was minder vaak, op maximaal dertig graden in een volle machine en gebruik een vloeibaar wasmiddel.
   Centrifugeer op een lager toerental, dan komen er minder vezels vrij.
   De was aan een droogrek ophangen geeft ook minder microplasticvervuiling dan drogen met een wasdroger. Er bestaan inmiddels wasmachinefilters die voorkomen dat (plastic) microvezels in het watersysteem terechtkomen. In Frankrijk wordt het vanaf 2025 verplicht dat dit soort filters in wasmachines worden ingebouwd.
2. Flessenwater kun je beter vermijden, omdat dit over het algemeen vrij veel microplastic bevat (9). Drink kraanwater met eventueel een goed waterfilter.
   Water uit plastic flessen bevat volgens de WHO meer plastic deeltjes. De microplastics in drinkwater vormen waarschijnlijk geen bedreiging voor de menselijke gezondheid. Er zijn kwalitatief betere studies nodig om hier meer over te kunnen zeggen. aldus de WHO (2019)(10).
3. Koop in de supermarkt zoveel mogelijk onverpakte producten in plaats van in plastic verpakte.
4. Gebruik geen plastic wegwerpartikelen zoals rietjes, borden, bekers en tasjes. Neem zelf een tas mee naar de winkel. Er zijn ook goede vervangers voor plastic zakjes. Deze zijn gemaakt van hennep en biologische katoen en zijn bewerkt met een laag bijenwas.
5. Veel theezakjes zijn van nylon gemaakt. Beter is het om thee te zetten met een thee-ei of een theepot met filter. Losse thee is daarnaast vaak goedkoper en ook nog eens van betere kwaliteit.
6. Vermijd cosmetica met microplastics (microbeads). Deze zijn op het etiket meestal te herkennen aan de ingrediënten Polyethyleen (PE), Polypropyleen (PP) of Polyethyleen terephtalaat (PET). Via deze lijst kun je zien of het product microplastics bevat en vind je ook microplasticvrije alternatieven.
7. Voorkom onnodige kilometers in de auto, daardoor slijten de banden minder, waardoor er minder microplastic van banden in de atmosfeer terecht komt. Ook consuminderen heeft effect, omdat vrachtwagens die goederen naar de winkels brengen sterk bijdragen aan de bandenslijtage.
8. Gebruik geen glitters. Glitters zijn gemaakt van de plasticsoort PET. Als dit uit elkaar valt komen er chemicaliën vrij die de hormoonhuishouding in dieren en mensen kan verstoren. Zogenoemde biodegradable glitters zijn alleen afbreekbaar onder de juiste omstandigheden, zoals een temperatuur van 60 graden en dat is iets dat je in de dagelijkse omgeving niet aantreft. Ze vormen dus geen milieuvriendelijk alternatief voor gewone glitters. Glitters worden vaak afgespoeld met water en komen daardoor in het milieu terecht. Beter is het om ze met een vochtig papiertje te verwijderen en dit in de afvalbak te doen.
9. Wasmiddelstrips gebruiken is milieuvriendelijker dan vloeibaar of poedervormig wasmiddel. Ze zijn vrij van microplastics en ontworpen om snel biologisch af te breken in het water. Wasmiddelstrips bevatten geen chemicaliën en zijn gebaseerd op plantaardige ingrediënten, dus minder schadelijk voor het milieu. Er is ook een veel kleinere verpakking (van karton) voor nodig dan voor vloeibaar wasmiddel of wasmiddelpoeder .
   Schoonmaakmiddelen bestaan vaak voor 80% uit water. Een milieuvriendelijkere manier om schoonmaakmiddelen aan te schaffen, is een navulbare fles van gerecycled plastic te gebruiken, waar je een zogenoemde ‘pod’ in doet. Vervolgens vul je die fles met kraanwater, schud je even en dan is het schoonmaakmiddel klaar. Als de fles leeg is, maak je in dezelfde fles weer nieuwe voorraad met behulp van een pod.
   Omdat wasmiddelstrips en schoonmaakpods veel minder (plastic) verpakkingsmateriaal gebruiken, veel lichter zijn en minder ruimte innemen, draag je hiermee bij aan het verminderen van plastic afval. Daarnaast hoeven er hierdoor minder bestelbusjes de weg op en dat is ook beter voor het milieu.

Update januari 2024

Water uit wegwerpflessen

Uit nieuw onderzoek door onder meer de Columbia University in New York [1] , blijkt dat je per liter bronwater uit wegwerpflessen 240.000 minuscule deeltjes plastic binnenkrijgt. Dit aantal ligt 10 tot 100 keer hoger dan eerder geschat.
Wat de onderzoekers nu hebben ontdekt, gaat niet alleen over microplastics – deeltjes die 1 micrometer tot 5 millimeter groot zijn – maar vooral over nanoplastics. Slechts 10 procent van de plasticdeeltjes zijn microplastics, de overige 90 procent bestaat uit nanoplastics. Deze nog kleinere plasticdeeltjes zijn zo klein – ongeveer duizend keer zo klein als de diameter van een gemiddelde mensenhaar – dat ze zich anders gedragen dan grotere stukjes plastic: ze kunnen door celwanden heen en ze kunnen binnendringen in onze organen.
Uit onderzoek bij dieren blijkt dat microplastics, dus de iets grotere deeltjes, hun ontwikkeling en hun hormoonspiegel verstoren en dat ze het immuunsysteem kunnen aantasten. Over het effect van nanoplastics bestaan op dit moment alleen nog vermoedens. Het is niet uitgesloten dat de deeltjes een rol spelen bij darmziektes.
Bron
1.Rapid single-particle chemical imaging of nanoplastics by SRS microscopy; Naixin Qian, Xin Gao, Xiaoqi Lang, and Wei Min; PNAS, January 8, 2024 121 (3) e2300582121; https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2300582121

Verzorg je lever goed bij microplastics; zie ons artikel; de ontgiftingspotentie van de lever.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

Update mei 2024

Gekleurd plastic breekt sneller af tot microplastics
Onlangs is ontdekt dat felgekleurd plastic sneller uiteenvalt in microscopisch klein deeltjes dan minder fel gekleurd plastic. Onderzoekers uit het Verenigd Koninkrijk deden dit door flessendoppen in verschillende kleuren op het dak van het universiteitsgebouw te plaatsen. Hun collega’s uit Afrika maakten gebruik van plastic dat ze vonden op afgelegen stranden. De resultaten waren hetzelfde.

Plastic materiaal van een rode, groen of blauwe kleur was na drie jaar te zijn blootgesteld aan allerlei weerselementen heel broos en versplinterd, maar zwart, wit en zilver plastic waren in diezelfde tijd grotendeels onaangetast.
De bevindingen tonen aan dat de zwarte, witte en zilveren kleurstoffen het plastic beschermen tegen schadelijke ultraviolette (UV) straling, terwijl andere pigmenten dat niet doen. UV-schade verandert de polymeerstructuur van het plastic, waardoor het bros wordt en makkelijker uiteen valt.

Felle kleuren worden vooral door fabrikanten gebruikt om hun producten onderscheidend te maken. Recycling van fel gekleurd plastic is echter lastig, omdat het mixen ervan een onaantrekkelijke kleur oplevert en die mix dus niet goed gebruikt kan worden.

Detailhandelaren en fabrikanten wordt gevraagd te stoppen met het maken van producten zoals drinkflessen, voedselverpakkingen en speelgoed uit felgekleurd plastic.
Voor items die buitenshuis worden gebruikt of die veel aan zonlicht worden blootgesteld, zoals plastic tuinmeubilair, worden de fabrikanten aangespoord om kleuren als rood, groen en blauw te vermijden om ze zo lang mogelijk mee te laten gaan.

Bron
Ditch brightly coloured plastic, anti-waste researchers tell firms; Zoe Woo; the Guardian, 27 mei 2024; https://www.theguardian.com/environment/article/2024/may/27/ditch-brightly-coloured-plastic-anti-waste-researchers-tell-firms