Matcha: een gezonde hype?

Matcha is een groene theesoort, afkomstig van de theeplant Camellia sinensis. Er worden veel gezondheidsvoordelen aan toegekend, omdat het onder andere veel antioxidanten bevat. Toch kan het beter zijn om er niet teveel van te nemen.

Matcha is de afgelopen jaren steeds populairder geworden en wordt wel als een superfood omschreven, omdat het goed zou zijn voor de gezondheid. Sommige mensen kunnen deze thee echter beter laten staan.

Hoe wordt matcha verkregen?

Mat-Cha, wat gemalen thee betekent in het Japans en Chinees, is een felgroene poederthee. Oorspronkelijk afkomstig uit China, komt de meeste en beste matcha nu uit Japan. In mei worden de theebladeren geoogst.

De theeplanten die gebruikt worden voor matcha worden ongeveer drie weken voor het oogsten in de schaduw geplaatst door ze af te dekken. Dit wordt gedaan, zodat de fotosynthese door het gebrek aan zonlicht afgeremd wordt, waardoor er meer chlorofyl geproduceerd wordt.

Dat is een natuurlijk pigment waardoor planten groen kleuren. Het gebrek aan zonlicht zorgt ook voor een sterke verhoging van voedingsstoffen en aminozuren in de theebladeren. Daarnaast wordt de thee door het overschaduwen wat zoeter; matchathee kan in pure vorm erg bitter smaken.

Na het overschaduwen worden alleen de eerste paar blaadjes van de planten geplukt en daarna worden deze 15 tot 20 seconden gestoomd om het fermentatieproces te stoppen. Vervolgens worden ze in de schaduw gedroogd.

Als laatste stap worden de bladeren tussen twee stenen platen heel langzaam en op een heel lage temperatuur fijngemalen tot een poeder. Al met al duurt het al gauw een uur om 30 gram matcha te verkrijgen. Omdat het hele productieproces erg arbeidsintensief is, kan een kilo matcha wel € 500 tot € 1000 kosten.

Waarom biedt matcha meer gezondheidsvoordelen dan groene thee?

Matcha komt van dezelfde plant als groene thee, maar omdat het van het hele blad wordt gemaakt, bevat het verhoudingsgewijs meer antioxidanten en heilzame plantenstoffen dan groene thee. Antioxidanten zijn moleculen die het lichaam beschermen tegen schadelijke verbindingen die bekend staan als vrije radicalen.

Cafeïne
Veel mensen beginnen de ochtend met koffie om door de cafeïne die dat bevat, ‘wakker’ te worden. Het drinken van matcha, dat ook cafeïne bevat, ter vervanging van koffie of espresso is populair. Matcha bevat meestal wel minder cafeïne.

Een kopje koffie bevat over het algemeen 80-100 milligram cafeïne en een espresso ongeveer 60 milligram. Matcha bevat doorgaans tussen de 20 en 45 milligram per kopje, terwijl in een kopje normale groene thee ongeveer 30 mg cafeïne zit. In vergelijking met andere groene theesoorten heeft matcha dus een relatief hoog cafeïnegehalte, wat het een uniek aroma en smaak geeft.

Een belangrijk verschil tussen matcha en koffie is dat koffie een energieboost geeft van een uur of twee, gevolgd door een energiedip en dat de energie die matcha geeft subtieler is, maar wel een uur of vier kan aanhouden en geen energiedip geeft.

Kan matcha stress en angst verminderen?

Matcha bevat het aminozuur L-theanine, dat de effecten van cafeïne verandert (helpt het lichaam om cafeïne geleidelijker op te nemen), door de alertheid te bevorderen, maar de snelle afname van het energieniveau die na cafeïnegebruik kan optreden te voorkomen. L-theanine verhoogt de alfa-golfactiviteit in de hersenen, zonder neurotransmitters zoals GABA, dopamine en serotonine te beïnvloeden.
Dit kan leiden tot meer ontspanning en een afname van het stressniveau. Door de combinatie van cafeïne en L-theanine kan matcha zorgen voor een kalme alertheid.

Ook de in matcha aanwezige epigallocatechinegallaat (EGCG), een plantaardige stof die ontstekingen en oxidatieve stress kan helpen verminderen, kan een rol spelen bij het verminderen van angst.

EGCG en L-theanine kunnen afbreken bij de hoge temperaturen die doorgaans gepaard gaan met lange kooktijden. Daarom is het het beste om matcha met warm water (70 graden is de ideale temperatuur) te drinken. Zo profiteer je optimaal van alle voedingsstoffen.

Het drinken van matcha met koemelk kan de hoeveelheid L-theanine die je opneemt verminderen, omdat de proteïne in de melk concurreert met de opname van L-theanine.

Matcha kan ook stress en angst verhogen

Het COMT-gen helpt bij het maken van een essentieel enzym dat bekend staat als catechol-O-methyltransferase. Dit enzym helpt bij het afbreken van catecholamines zoals dopamine, noradrenaline en epinefrine, evenals medicijnen en stoffen die dezelfde catecholstructuur hebben.

Als u een mutatie in dit gen hebt, zal uw lichaam moeite hebben om deze stoffen te verwerken en te verwijderen. Dit betekent dat u hogere dan gebruikelijke niveaus van deze stoffen, evenals de metabolieten die ze helpen creëren, kunt ervaren.

Daardoor kan de dopamineproductie – en afbraak in uw hersenen worden beïnvloed, wat gevoelens van angst en depressiviteit kan vergroten.

Omdat thee (en dus ook matcha), koffie en andere cafeïnehoudende dranken het catecholaminegehalte kunnen verhogen, kunnen mensen met een afwijkend COMT-gen, deze dranken beter laten staan. U kunt zelf laten testen of dit gen bij u afwijkend is.

Paradontitis

Matcha is volgens een studie onder 940 deelnemers [1] effectief gebleken bij het behandelen van paradontitis. Ook hier geldt dat mensen met een afwijkend COMT-gen, voorzichtig moeten zijn met het gebruiken van matcha of groene thee. Hooguit de mond ermee spoelen en het mengsel dan niet doorslikken maar uitspugen.

Wisselwerking kruidenpreparaten met groene thee-extract en geneesmiddelen

Kruidenpreparaten met groene thee-extracten (sterk geconcentreerde hoeveelheden groene thee, in tegenstelling tot normale hoeveelheden gewoon bereide thee), zoals matcha, kunnen een remmend effect op de activiteit van een enzym en transporteiwit hebben, waardoor de werking van een geneesmiddel kan worden versterkt of verminderd.

Gezien de mogelijk ernstige effecten die kunnen optreden wanneer kruidenpreparaten met groene thee-extracten samen met bepaalde middelen voor het hart (bètablokkers) worden ingenomen, wordt gelijktijdig gebruik van kruidenpreparaten met groene thee-extracten en bètablokkers afgeraden.
Het is belangrijk met uw arts en apotheker te overleggen of u zo’n kruidenpreparaat kunt gebruiken of niet.

Hoeveel matcha mag je dagelijks nemen?

Het bovenstaande in aanmerking nemende geldt dat het het beste om niet meer dan 1-2 kopjes matcha (2-4 gram) per dag te nemen. Het is onduidelijk wat de dagelijkse maximaal toelaatbare inname van matchapoeder is.

Het drinken van matcha kan ook leiden tot een hogere blootstelling aan verontreinigingen zoals pesticiden, chemicaliën en zelfs arseen dat in de grond zit waar de theeplanten worden geteeld. Kies daarom voor een gecertificeerde biologische soort.

Hoe weet je of matcha van hoge kwaliteit is?

Er zijn twee categorieën matcha:

1. Ceremoniële kwaliteit (ceremonial grade). Deze is geschikt om puur te drinken en is kwalitatief het hoogst. De eerste oogst hiervan vindt plaats in mei.
2. Voedingskwaliteit (cooking grade). Dit is een goedkopere variant die geschikt is om te verwerken in recepten, gebakjes, snoep, desserts, koffie, smoothies en milkshakes.

In principe geldt: hoe groener de matcha, hoe beter de kwaliteit. Soms wordt er echter chlorofylpoeder bijgedaan om de matcha groener te laten lijken.
De volgende vermeldingen op de verpakking zijn ook aanduidingen dat de matcha van goede kwaliteit is:

• De plantensoort waar de matcha van gemaakt is, bijvoorbeeld ‘yabukita’;
• Het gebied waar de thee vandaan komt, bijvoorbeeld Uji, Aichi of Shizuoka;
• De oogstdatum (belangrijk omdat je matcha eigenlijk binnen een jaar moet drinken).

Zie ook: Groene thee: antimicrobiële werking.

Marijke Verstege