Drijvende en zinkende ontlasting

Normaal gesproken zinkt ontlasting naar de bodem van de toiletpot. De ontlasting van meer dan 10% van gezonde mensen blijft echter drijven. Meestal heeft dit te maken met wat men heeft gegeten, want vastzittende gasbellen laten poep drijven. Soms wijst het op een maag-darminfectie. Maar het komt ook vaker voor na de feestdagen.

Als u een vezelrijk dieet met veel groenten en fruit eet, kunt u drijvende ontlasting krijgen, omdat bij het verteren van vezelrijk voedsel meer lucht vrijkomt tijdens de spijsvertering. Dit heeft als gevolg dat er lucht of gas in de ontlasting vast komt te zitten, waardoor deze in de toiletpot gaat drijven. Het drijven ontstaat niet door ingeslikte lucht.

Ook de hoeveelheid vet in de ontlasting heeft er geen invloed op. Onderzoek heeft aangetoond dat als drijvende ontlasting werd ontgast, het hetzelfde woog als gezonken poep. Dit geeft aan dat gas verantwoordelijk was voor het laten drijven van ontlasting, in plaats van de hoeveelheid vet die erin zat.
Of het gezonder is om drijvers of zinkers te hebben hangt waarschijnlijk af van welke darmbacteriën het gas produceren. Opvallend is wel dat bij een op de vier patiënten met een darmaandoening sprake is van drijvende ontlasting [1].

Darmgassen

Bij ieder mens is er een hoeveelheid gas in het maagdarmkanaal aanwezig. Darmgas komt onder andere door het inslikken van lucht in het maagdarmkanaal. Elke keer als je slikt gaat er ook een hoeveelheid lucht mee naar binnen. De hoeveelheid ingeslikte lucht kan oplopen bij stress, door roken of een slecht (kunst)gebit. Ook bij snel praten, snel eten en drinken zonder goed te kauwen, hyperventileren en bij longemfyseem slik je ongemerkt extra lucht mee naar binnen.

Ook de darmflora veroorzaakt gassen. De darmflora is een verzamelnaam voor alle bacteriën die zich in de darm bevinden. Onverteerde voedselresten die in de dikke darm terechtkomen, worden door de darmflora bewerkt. Bij dit proces komen ook veel gassen vrij.

Het gas in de darm bestaat uit reukloos stikstof, zuurstof, koolzuurgas, waterstof en methaan. Het stinken van winden heeft te maken met de hoeveelheid geurende, ‘stinkende gassen’. Dit zijn vaak zwavelverbindingen die vrijkomen bij de afbraak van bepaalde eiwitten. De samenstelling en de geur van darmgas heeft onder andere te maken met wat je eet, hoe je verteert en de reactie daarop van de darmflora.

Oorzaken van overtollige gasvorming kunnen zijn:

1. Het eten en drinken van producten die veel lucht bevatten (bijvoorbeeld frisdrank, bier en brood).
2. Veel kauwgum kauwen.
3. Het eten van bepaalde FODMAP voedingsmiddelen (meer over FODMAP) zoals peulvruchten, uien, koolsoorten, fruit en lightproducten.
4. Fructose in fruit en vruchtensappen en sorbitol (een zoetstof).
5. Het gebruik van medicijnen met een laxerende werking.
6. Chronische verstopping door een ongezonde voeding.
7. Slechte vertering door maagzuurtekort (er ontstaat nutriëntentekort), minder goed functionerende pancreasenzymen, te weinig galstroom.

Vetdiarree

Bij een versnelde darmpassage kan een vettige ontlasting ontstaan. Onder invloed van stress, een verstoorde darmflora of een darmaandoening, zoals de ziekte van Crohn, kan de darmpassage versnellen.

Vetdiarree (Steatorroe of Steatorrhoea) uit zich in een vette, dunne, grijze tot grijs-witte, brijachtige stopverfontlasting. Vaak blijft deze ontlasting drijven in de toiletpot en/of plakken aan de randen van de toiletpot.

Vetdiarree ontstaat vaak door problemen met de alvleesklier. Is de alvleesklier geïnfecteerd of de alvleesklierbuis verstopt, dan worden er te weinig vetverterende enzymen (lipase) uitgescheiden. Vetdiarree ontstaat ook door een vetrijk dieet of verminderde voedingsstofopname door de dunne darm. Deze opname kan verstoord zijn als de dunne darmwand beschadigd is door een darmaandoening zoals coeliakie (glutenintolerantie). Ook wanneer bijvoorbeeld een groot deel van de dunne darm verwijderd is of er sprake is van een leverziekte (afwijkende galsamenstelling), kan vet minder goed worden opgenomen.

Een verstoorde opname van voedingsstoffen wordt ook wel malabsorptie genoemd. Bij malabsorptie treedt er naast vetdiarree ook onverklaarbaar gewichtsverlies op en ontstaat er, ondanks een gezond dieet, een tekort aan voedingsstoffen.

Stinkende ontlasting

Een sterke geur van de ontlasting duidt op een aandoening. Normale ontlasting heeft een geur die veroorzaakt wordt door bacteriële fermentatie van voedingsstoffen. In principe stinkt de ontlasting niet. Wanneer dit wel zo is of wanneer de ontlasting anders ruikt en blijft plakken, is er sprake van bijvoorbeeld een infectie (dysbiose). Bij kleine kinderen kan de ontlasting erg stinken ten gevolge van besmetting met parasieten of een glutenintolerantie.

Ontlasting onderzoeken

Hoewel veel mensen liever niet over hun ontlastingspatroon praten, blijkt dat de meesten achterom in de toiletpot kijken. Dat is heel verstandig, want het kan letterlijk van levensbelang zijn op die manier je ontlasting te controleren. De vorm, kleur, geur en frequentie ervan geven je immers veel informatie over je gezondheid. Zo kun je er vroeg bij zijn, mochten er zich onverhoopt aandoeningen ontwikkelen.

Sta ook eens stil wat er in en rond je spijsverteringsstelsel gebeurt als je net hebt gegeten. Als er extra veel gerommel optreedt kan je dat iets zeggen over hoe goed je spijsverteringsstelsel wat je kort geleden hebt gegeten, kan verwerken.

Marijke Verstege

Lees ook:
Geur en kleur van urine en ontlasting
Opgezette buik door diverse gassoorten

Lees hier meer over diverse ontlastingszelftesten die u kunt bestellen via Natuur Diëtisten Nederland.
Tip darmmicrobioom Plus. (zie ook download voorbeelduitslag).