Neuroprotectieve en cognitief-versterkende effecten van Bacopa monnieri

In DEEL 2 gaan we in op het potentiële gebruik van gecombineerde nutraceuticals, zoals Bacopa monnieri, L-theanine en Saffraan (Crocus sativus), bij de behandeling van leeftijdsgerelateerde ziekten. De belangrijkste biologische werkingsmechanismen van deze natuurlijke producten waaronder Bacopa monnieri zijn gerelateerd aan o.a. ontstekingsremmende, antioxiderende, stressverlagende, metaalchelatie-, amyloïde- en cholinerge effecten.[1-2]

Nutraceuticals: parapluterm voor o.a. nutriënten, plantenextracten, supplementen.

De integratie van natuurlijke supplementen wordt vaak “nutraceuticals” genoemd. Nutraceuticals is een parapluterm voor o.a. nutriënten, plantenextracten of supplementen. Nutra’ verwijst naar ‘nutrition of nutriënt’ en ‘ceutical’ komt van het laatste deel van het woord ‘pharmaceutical’. Nutraceutical supplementen zijn dus producten met voedingsstoffen met gezondheidsvoordelen.

Geneeskrachtige planten en kruiden effecten op cognitie en geheugen

Geneeskrachtige planten en kruidenremedies worden ook relevant als aanvullende interventies en vormen een waardevolle bron voor de ontwikkeling van geneesmiddelen voor neurodegeneratieve ziekten. Dit wereldwijde gebruik wordt gedreven door een sterke interesse bij jongere en oudere generaties om de cognitieve prestaties te verbeteren en een gezond ouder worden te bereiken.
Veel studies hebben Bacopa monnieri beschouwd als preventief of behandelend voor neurodegeneratieve aandoeningen. Deze plant staat bekend als brahmi, waterhysop, Herpestis monniera of “medhya rasayanas” (wat hersentonicum betekent) in de Ayurveda.

Tegenwoordig worden Bacopa monnieri, L-theanine en Saffraan (Crocus sativus) steeds vaker gelijktijdig ingezet, omdat ze elkaars werking versterken. In de oude Perzische geneeskunst werd Saffraan (Crocus sativus) aanbevolen bij uiteenlopende aandoeningen waaronder maagdarmproblemen, epilepsie, premenstrueel syndroom, laag libido, astma, slapeloosheid, depressie, geheugenproblemen en pijn. Tegenwoordig zijn er voedingssupplementen met saffraan(extract) verkrijgbaar, die onder meer worden ingezet bij depressie, de ziekte van Alzheimer. Preklinische studies doen vermoeden dat saffraansuppletie zinvol is bij veel meer aandoeningen.
In deel 1 hebben we de Bacopa monnieri besproken en in dit artikel deel 2 gaan we verder in op de werking van Saffraan en L-Theanine.

Gezondheidseffecten saffraan

Saffraan (Crocus sativus):

• Een saffraansupplement van goede kwaliteit bevat saffraanextract met gegarandeerd een hoge concentratie crocine, crocetine, picrocrocine en safranal, bijvoorbeeld saffraanextract dat is gestandaardiseerd op minimaal 3,5% van deze bioactieve bestanddelen (lepticrosalides) en minimaal 2% safrana.
• heeft een significante ontstekingsremmende en immunomodulerende effecten. Suppletie met saffraan (crocine, crocetine) leidt onder meer tot daling van ontstekingsenzymen (cyclooxygenase-1, cyclooxygenase-2), verlaging van iNOS (inducible nitric oxide synthase, een pro-inflammatoir eiwit) en remming van de transcriptiefactor NF-kB met daling van ontstekingsbevorderende cytokines zoals TNF-α, IL-6 en IL-1β. Ook zijn er aanwijzingen dat saffraan de balans tussen Th1/Th2 cellen (T-helper cellen) verschuift in de richting van Th2-cellen, hetgeen gunstig is bij ontstekingsziekten en depressie.
• reguleert de stressrespons (hypothalamus-hypofyse-bijnier-as).
• stimuleert de GABA-erge (gamma-aminoboterzuur) neurotransmissie en remming van heropname van monoamine neurotransmitters (dopamine, norepinefrine, serotonine) in de hersenen.
• heeft kalmerende en angstremmende effecten. Crocine gaat dwangstoornis (obsessief-compulsieve stoornis) tegen.
• gaat cognitieve achteruitgang tegen. Beperkt schade door hersenletsel en beschermt tegen (progressie van) neurodegeneratieve aandoeningen zoals beroerte, de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie en de ziekte van Parkinson.
• heeft het vermogen om aggregatie en depositie (plaquevorming) van amyloïd-β te remmen, evenals intracellulaire accumulatie van tau-eiwit in neurofibrillaire tangles.
• verlaagt de extracellulaire glutamaatspiegel en remt NMDA (N-methyl-D-aspartaat) receptoren (net als het alzheimermedicijn memantine).
• verhoogt de cholinerge neurotransmissie door remming van acetylcholinesterase (net als het alzheimermedicijn donepezil)
• ontspant de bloedvaten en verlaagt de bloeddruk. Daarnaast is het gunstig voor hart en bloedvaten door verlaging van de LDL, verhoging HDL, cholesterol- en triglyceridenspiegel.
• geeft significante verlaging van de bloedglucosespiegel, AGE-spiegel (advanced glycation end products) en HbA1c en significante verbetering van insulinegevoeligheid.
• geeft activering van β2-adenoreceptoren en remming van muscarine- en histamine (H1)-receptoren.
• helpt helpt tegen postnatale depressie.
• houdt de spiegel van BDNF (brain-derived neurotrophic factor) op peil. Brain-Derived Neurotrophic Factor, een neurotrofine die belangrijk is voor de synapsfunctie en de vermeerdering, regeneratie en overleving van neuronen (neuroplasticiteit).

Gezondheidseffecten van L-Theanine

L-theanine:

• zorgt voor een verhoging van GABA en serotonine in het brein.
• zorgt voor een verminderde afgifte van glutamaat (excitatoire neurotransmitter).
• is een glutamaatreceptorantagonist in de hippocampus.
• heeft cognitieve effecten o.a. door het stimuleren en reguleren van de synaptische plasticiteit.
• heeft het invloed op de alfa- en thètagolven in de hersenen.
• kan de slaapeffectiviteit verbeteren.
• biedt bescherming tegen leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang (Tau-eiwit-hyperfosforylering significant te verminderen).
• kan dopamine en serotonine verhogen in sommige gebieden van de hersenen.
• de hoeveelheid α-amylase-activiteit in het speeksel wordt direct beïnvloed door de hoeveelheid noradrenaline in het serum, wat vrijkomt bij de start van de stressrespons.
• kan de stressrespons (α-amylase-activiteit in het speeksel) verminderen.
• toont een significante verbetering van de ‘wake after sleep onset’ (WASO, de tijd (TCM: levertijd) dat men wakker is na het in slaap vallen).
• is zinvol bij angst, tics en depressieve klachten. L-theanine in combinatie met sertraline (SSRI) leidt tot een grotere verbetering van depressie dan sertraline alleen.
• heeft in combinatie met B-vitamines positieve synergistische effecten op spanning/stress/depressieve symptomen en cognitie.
• kan de goede bacteriën stimuleren (zoals Lactobacillus) en de schadelijke bacteriën remmen (zoals Clostridium).
• een combinatie van cysteïne (700 mg) en L-theanine (280 mg) heeft anti-inflammatoire effecten (reductie IL-6 en CRP) en kan worden gebruikt om het herstel te bevorderen na operatie (10 dagen innemen, 5 dagen voor de operatie starten). Tsuchiya T et al. Cystine and theanine as stress-reducing amino acids-perioperative use for early recovery after surgical stress. Nutrients. 2021;14:129.

[1] Efficiency of Different Supplements in Alleviating Symptoms of ADHD with or Without the Use of Stimulants: A Systematic Review. Nutrients 2025 Apr 28;17(9):1482. doi: 10.3390/nu17091482
Bacopa monnieri, a Neuroprotective Lead in Alzheimer Disease: A Review on Its Properties, Mechanisms of Action, and Preclinical and Clinical Studies.Sage journals 2019.
nvestigating the Neuroprotective and Cognitive-Enhancing Effects of Bacopa monnieri: A Systematic Review Focused on Inflammation, Oxidative Stress, Mitochondrial Dysfunction, and Apoptosis. Antioxidants 2024, 13(4), 393; https://doi.org/10.3390/antiox13040393.
[2] Neuroprotective Potency of Saffron Against Neuropsychiatric Diseases, Neurodegenerative Diseases, and Other Brain Disorders.Front. Pharmacol., 06 October 2020.
[3] https://www.orthokennis.nl/artikelen/saffraan-het-rode-goud
[4] https://www.orthokennis.nl/artikelen/l-theanine

Vitamine D en magnesium bij depressie

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat vitamine D essentieel is voor een normale ontwikkeling en functie van de hersenen, en vitamine D-tekort is in verband gebracht met neurologische aandoeningen, waaronder depressie. Vitamine D is ook betrokken bij de eerste biosynthetische stadia van serotonine, een neurotransmitter die betrokken is bij zowel depressie als het werkingsmechanisme van antidepressiva. Een onderzoek vond verlaagde hippocampale niveaus van BDNF in een preklinisch model van depressie, en deze werden genormaliseerd door toediening van vitamine D.

Aan de andere kant vereisen meerdere stappen magnesium als cofactor, waaronder vitamine D-binding aan vitamine D-bindend eiwit, 25(OH)D-synthese, 1,25(OH)2D-synthese, 25-hydroxylase-synthese en vitamine D-receptorexpressie. Bovendien blijven serum 1,25(OH)2D-niveaus laag bij personen met magnesiumtekort, zelfs na inname van vitamine D. Er is ook gevonden dat magnesiumtekort de productie van bijschildklierhormoon en het aantal vitamine D-receptoren in doelcellen vermindert. [ 1 ]

[1] Abiri B, Vafa M. Effects of vitamin D and/or magnesium supplementation on mood, serum levels of BDNF, inflammatory biomarkers, and SIRT1 in obese women: a study protocol for a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Trials. 2020;21(1):1-7.
[2] ] https://www.natuurdietisten.nl/voeding-en-kruiden-voor-je-bdnf-brein/

Antidepressieve effecten van het TCM kruid Yueju

Een nieuwe kijk op de functie en werking van een oud kruidenmiddel
De actieve ingrediënten van de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) die als antidepressivum worden gebruikt, kunnen over het algemeen worden onderverdeeld in saponinen, flavonoïden, alkaloïden, polysachariden en andere. Albiflorine, Baicalein, Berberinechloride, Beta-Asarone, Cannabidiol, Curcumine, Daidzein, Echinocystic Acid (EA), Emodine, Ferulinezuur, Gastrodine, Genisteïne, Ginsenoside Rb1, Ginsenoside Rg1, Ginsenoside Rg3, Hederagenin, Hesperidin, Honokiol, Hyperoside, Icariin, Isoliquiritin, Kaempferol, Liquiritin, L-theanine, Magnolol, Paeoniflorine, Piperine, Proanthocyanidine, Puerarin, Quercetine, Resveratrol (trans), Rozemarijnzuur, Saikosaponine A, Senegenin, Tetrahydroxystilbeenglucoside en Vanillinezuur zijn veelbelovende kandidaten voor de ontdekking van een medicijn voor de behandeling van depressie en andere neurologische en psychiatrische ziekten en aandoeningen.

Een van de beste voorbeelden van TCM met betrekking tot het verhogen van BDNF-niveaus is Yue; een ethanol-extract van de Yueju-pil, een kruidenformule uit de traditionele Chinese geneeskunde die veel wordt gebruikt voor de behandeling van stemmingsstoornissen, vertoont snelle antidepressieve effecten die vergelijkbaar zijn met ketamine, waarschijnlijk via onmiddellijke verhoging van de expressie van Brain-Derived Neurotrophic Factor (BDNF) in de hippocampus.

Yueju heeft snelle antidepressieve effecten, die geassocieerd worden met de verhoogde expressie van BDNF in de hippocampus. [1-2]. Yueju Wan bestaat uit identieke hoeveelheden van vijf kruiden, Xiang Fu, Chuan Xiong, Zhi Zi, Cang Zu en Shen Qu. De grondgedachte voor Yueju, in termen van TCM, is om Qi te bevrijden van stagnatie en specifieke syndromen van depressie uit te roeien door individuele kruiden, dat wil zeggen, Qi-depressie door Xiang Fu, bloeddepressie door Chuan Xiong, vuurdepressie door Zhi Zi, dampdepressie door Cang Zu en voedseldepressie door Shen Qu.

[1] Major Depressive Disorder and Brain: A Neurotrophic Factor in Terms of Epigenetics and the Application of Natural Substances.Original Research Article – (2022)Volume 14, Issue 3.https://www.longdom.org/open-access/major-depressive-disorder-and-brain-a-neurotrophic-factor-in-terms-of-epigenetics-and-the-application-of-natural-substances-93691.html#49
[2] Zhang H, Xue W, Wu R, Gong T, Tao W, Zhou X, et al. Rapid antidepressant activity of ethanol extract of Gardenia jasminoides Ellis is associated with upregulation of BDNF expression in the hippocampus. Evid Based Complement Alternat Med. 2015;2015.
[3] https://www.natuurdietisten.nl/voeding-en-kruiden-voor-je-bdnf-brein/