Complementaire behandelopties bij hyperthyroïdie deel 2

Vanuit de complementaire geneeskunde zijn er diverse mogelijkheden om de schadelijke effecten van een overmaat aan schildklierhormoon te verminderen. Daarnaast zijn er opties om de oorzaak van de hyperthyroïdie (deels) weg te nemen. Hierdoor verminderen de klachten en is er minder kans op terugkeer van de aandoening.
In deel 1 werd dieper ingegaan op de diverse vormen van hyperthyroïdie en oorzaken/triggers.

Antioxidanten en ontstekingsremmers

Bij hyperthyroïdie is er altijd sprake van te veel ontstekingen en oxidatieve stress als gevolg van de aanmaak van te veel schildklierhormoon. Stoffen die helpen bij het remmen van ontstekingen en oxidatieve stress zijn onder andere antioxidanten.

Deze komen voor in groenten, fruit, noten, zaden, kruiden en specerijen, zoals kool, paprika, ui, geelwortel, knoflook, rozemarijn, aardbeien, bessen, bramen, blauwe druiven, frambozen, granaatappel en ongebrande noten en zaden. Omega-3 vetzuren in vette vis (zalm, haring, makreel, sardine), koudgeperste lijnzaadolie en walnoten(olie) hebben ook een ontstekingsremmend effect.

In dierstudies worden gunstige effecten gezien van het gebruik van omega-3 supplementen met EPA en DHA. Ze helpen bij het verminderen van de ontstekingsreacties, oxidatieve stress en verbeteren van de schildklierwaardes. De aanmaak van TSH stijgt en van T3 daalt. In andere dierstudies hielpen omega-3 vetzuren bij het verminderen van de door te veel schildklierhormoon veroorzaakte schade aan organen, zoals de lever en het hart.

Curcumine: beperken van de schade

De gele kleurstof uit geelwortel kan mogelijk helpen bij het verminderen van de schadelijke effecten van te veel schildklierhormoon op organen en weefsels. In een aantal dierstudies en cellijnstudies werd gezien, dat gebruik van curcumine hielp bij het remmen van ontstekingen, verminderen van oxidatieve stress, verhogen van de anti-oxidantcapaciteit en beperken van schade door hyperthyroïdie.

Aanvullen van tekorten aan voedingsstoffen

Bij hyperthyroïdie komen regelmatig tekorten aan voedingsstoffen voor, waaronder vitamine D, vitamine A, selenium, zink en magnesium. De rol van zink, vitamine A en magnesium bij hyperthyroïdie wordt minder goed begrepen dan de rol van jodium, selenium en vitamine D. Pril onderzoek suggereert, dat het abnormale metabolisme van zink, vitamine A en magnesium mogelijk een gevolg is van de hyperthyroïdie en niet een oorzaak ervan.

Zink en vitamine A zijn cruciale voedingsstoffen voor de celsignalering en regulering van het immuunsysteem. Magnesium is noodzakelijk voor meer dan 300 enzymsystemen in het lichaam. Aanvulling van deze voedingsstoffen bij mensen met hyperthyroïdie kan een bijdrage leveren aan een beter functionerend immuunsysteem en algemeen welbevinden.

Vitamine D: veelvuldig tekort

Vanwege de immuunmodulerende en ontstekingsremmende werking is het belangrijk om te beschikken over voldoende vitamine D. Bij de ziekte van Graves komt een tekort aan vitamine D veelvuldig voor. Uit onderzoek komt naar voren, dat suppletie met vitamine D mogelijk een beschermend effect heeft op de terugkeer van de ziekte van Graves. De immuunmodulerende en ontstekingsremmende werking komt het beste tot zijn recht wanneer de bloedwaarde van vitamine D tussen de 100 en 150 nmol/liter is.

Bij auto-immuunaandoeningen is de gebruikelijke bepaling van vitamine D (25 OH-vitamine D) niet altijd een goede marker voor de vitamine D-status. Het is dan beter om 1,25 OH vitamine D in het bloed te laten bepalen. Dit kan alleen bij een aantal gespecialiseerde particuliere laboratoria.

Lees hier een artikel over de vitamine D genetisch afwijkingen.

In dit artikel worden genetische varianten geëvalueerd in de vitamine D receptor die de moleculaire signalering in de weg staan die deze vitamine activeert, en dientengevolge het functioneren ervan als een hormoon.

Selenium: verminderen van Graves ophthalmopathy

De schildklier bevat de hoogste concentratie selenium per milligram weefsel van het lichaam. Het is een cofactor van het enzym glutathionperoxidase.

Dit enzym beschermt de schildklier tegen oxidatieve stress en schade door het enzym jodothyronine deiodinase. Dit enzym speelt een belangrijke rol bij het activeren en de-activeren van schildklierhormonen. Suppletie met selenium kan helpen bij het verminderen van Graves ophthalmopathy, een oogziekte veroorzaakt door de ziekte van Graves. Waarschijnlijk wordt dit gunstige effect veroorzaakt, doordat selenium de aanmaak van regulerende T-cellen helpt verhogen.

Uit onderzoek komt naar voren, dat selenium kan helpen om de antistoffen tegen de schildklier te verlagen en klachten bij de ziekte van Graves te verminderen. Hogere seleniumbloedwaardes verminderen het risico op het terugkomen van de ziekte van Graves.

Een goede bron van selenium zijn paranoten. Vaak zijn 7-10 paranoten per week al voldoende om genoeg selenium binnen te krijgen. Seleniumrijk zijn verder knoflook, zeevis, eieren en gevogelte.
Neem liever niet meer dan 3 paranoten per dag. Dit om een te hoge inname van selenium te voorkomen.
Soms komen te hoge seleniumwaarde ook voor, dus meten is nog meer weten; zie bloedtestopties onderaan dit artikel.

Jodium: letten op de juiste dosering

Zoals hierboven al aangegeven, kan zowel een tekort als een te veel aan jodium een hyperthyroïdie triggeren of verergeren. Het is daarom belangrijk om de juiste dosering jodium binnen te krijgen. Een 24-uurs jodiumurinetest of een ochtendurine jodiumtest geeft meer inzicht in of en welke dosering jodiumsuppletie nodig is.

Wees voorzichtig met het gebruik van zeewier, omdat het gehalte aan jodium erg wisselt en zeer hoog kan zijn.

Glutenvrij dieet

Een deel van de mensen met de ziekte van Graves heeft baat bij het gebruik van een glutenvrij dieet, vooral wanneer er verhoogde antistoffen tegen gluten zijn aangetroffen. Om de effecten van het glutenvrije dieet op de schildklierhormoonhuishouding te beoordelen, is het belangrijk om het dieet minimaal 3 maanden voor de volle 100% te volgen. Daarna worden de bloedwaardes TSH, fT4, fT4 en anti-TSH receptor gecontroleerd. Bij een positief effect is het belangrijk om het glutenvrije dieet voort te zetten.

Ondersteuning van de hypofyse-hypothalamus-bijnier-as.

Ontspanning, rust, een goede nachtrust en het beperken van stress en ontstekingsreacties versterken de hypofyse-hypothalamus-bijnier-as. Deze as heeft een nauwe relatie met de schildklierhormoonhuishouding en het immuunsysteem.
Door een goede nachtrust, rust en ontspanning stijgt de aanmaak van ontstekingsremmende en immuun modulerende hormonen en cytokines.

Regulatie van de insuline- en bloedglucosehuishouding

Het verhoogde metabolisme bij hyperthyroïdie leidt tot een verhoogde behoefte aan glucose van alle weefsels. De endogene productie van glucose wordt verhoogd door afbraak van glycogeen in spieren en aanmaak van glucose in de lever. Bij sommige mensen met hyperthyroïdie zorgt deze verhoogde aanmaak van glucose voor insulineresistentie. Hierbij reageert het lichaam niet meer voldoende op het hormoon insuline, waardoor de cellen minder goed glucose uit het bloed kunnen opnemen.
Mogelijk wordt dit veroorzaakt door de verhoogde aanmaak van ontstekingsbevorderende cytokines bij hyperthyroïdie. Deze cytokines verminderen de gevoeligheid voor insuline.

Insulineresistentie verhoogt de kans op andere gezondheidsproblemen, zoals overgewicht, diabetes, hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol en onbalans in de geslachtshormonen.
Maatregelen die de gevoeligheid voor insuline helpen verbeteren zijn o.a. lichaamsbeweging, ontspanning, een goede nachtrust en gebruik van een ontstekingsremmende, suikervrije voeding met een lage glycaemische index.

Darmmicrobioom modulerende maatregelen

Het darmmicrobioom speelt een cruciale rol bij het moduleren van het immuunsysteem en de activatie en afbraak van schildklierhormonen. Zoals eerder beschreven hebben veel mensen met de ziekte van Graves een onbalans in de samenstelling van het darmmicrobioom. Op basis van de uitslag van een darmmicrobioom ontlastingsonderzoek kan een behandeling op maat worden gemaakt.

Carnitine: tekort in de weefsels

L-carnitine is een aminozuur dat van nature in het lichaam wordt aangemaakt. Het speelt een rol bij o.a. de vetverbranding en zenuwgeleiding en heeft een antioxidantwerking. Het helpt bij het afremmen van de opname van schildklierhormoon T4 en T3 in de cellen. Vanwege de antioxidantwerking beschermt het daarnaast tegen schade veroorzaakt door een teveel aan schildklierhormoon. In een randomized double-blind, placebogecontroleerd onderzoek van Benvenga (Usefulness of L-Carnitine, A Naturally Occurring Peripheral Antagonist of Thyroid Hormone Action, in Iatrogenic Hyperthyroidism: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Clinical Trial, The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism) kwam naar voren, dat bij gebruik van 2 tot 4 gram L-carnitine per dag de klachten van hyperthyroïdie verminderden en er minder risico was op botafbraak.

Bij zowel mensen met hypo- als hyperthyroïdie komt een tekort aan carnitine in de weefsels (waaronder de spieren) regelmatig voor. Dit leidt vaak tot vermoeidheidsklachten.
Suppletie met L-carnitine kan dan nuttig zijn om de vermoeidheidsklachten te verminderen. Het gebruik van acetyl-L-carnitine (Met name (rood) vlees, verder kleine hoeveelheid in zuivel, noten, zaden, glutenvrije granen, groenten en peulvruchten) heeft de voorkeur boven L-carnitine. Acetyl-L-carnithine heeft een betere biologische beschikbaarheid dan L-carnithine.

Wolfspoot (Lycopus europaeus) en citroenmelisse (Melissa officinalis)

In een beperkt aantal studies komt naar voren, dat wolfspoot en citroenmelisse klachten bij hyperthyroïdie en de hoeveelheid of werking van schildklierhormoon helpen verminderen.
In één studie was wolfspoot net ze effectief als bètablokkers in het verminderen van hartschade door hyperthyroïdie. In een andere studie verlaagde wolfspoot het verhoogde hartritme bij mensen en ratten met de ziekte van Graves.

In een aantal andere studies kwam naar voren, dat wolfspoot en citroenmelisse mogelijk de werking van TSH blokkeren en de aanmaak van T4 en T3 remmen.
Meer onderzoek is nodig naar de werking van deze twee kruiden bij hyperthyroïdie en de ziekte van Graves.

LDN (Low Dose Naltrexone): remmen van auto-immuunreacties?

LDN moduleert de opiaat-receptoren in het lichaam en verhoogt hiermee de vrijgave van immuunmodulerende endorfines. Het kan helpen bij het remmen van auto-immuunreacties. LDN kan alleen worden voorgeschreven door artsen. Raadpleeg voor meer informatie en advies een hierin gespecialiseerde orthomoleculaire arts.

Tanja Visser & Monique van Iwaarde, Natuurdiëtisten.

Tanja Visser

Monique van Iwaarde

Schildkliertesten

Seleniumtest
Bloedwaardencheck Mineralen Compleet
Base-ik schildklier compleet met jodium en selenium