Aften en voeding

Aften zijn pijnlijke zweertjes van het mondslijmvlies. Ze komen vooral voor aan de binnenkant van de lippen, wangen en onder de tong. Er zijn diverse factoren die het ontstaan van aften kunnen beïnvloeden. Voeding is hier één van.

Naar schatting heeft 20% van de bevolking van tijd tot tijd last van aften. Aften komen vaker voor bij mensen met een hogere sociaal economische status, kinderen en jong volwassenen. De oorzaak is niet bekend. Bij ongeveer 40% van de mensen met terugkerende aften komt dit ook bij andere familieleden voor. Daarnaast spelen er vermoedelijk immunologische factoren een rol.
Aften zijn niet besmettelijk en worden niet veroorzaakt door een bacterie of virus (Riera Matute et al, 2011; Scully et al, 2005).

Diverse triggers

Er zijn diverse condities die het ontstaan van aften kunnen triggeren, waaronder stress, beschadiging van het mondslijmvlies, de menstruatiecyclus, auto-immuunziekten, HIV, neutropenie, medicijnen, natriumlaurielsulfaat (SLS), voedingstekorten en voedselovergevoeligheid.

Medicijnen die aften kunnen veroorzaken zijn onder andere chemotherapeutische middelen (methotrexaat, daunorubicine, doxorubicine), ACE-remmers (captopril), metformine, bepaalde antibiotica (sulfonamides), barbituraten (slaapmiddelen) en ontstekingremmers (NSAID’s).

Het ontstaan van aften is bij sommige vrouwen gerelateerd aan de menstruatiecyclus. Aften komen vaker voor na de eisprong waarschijnlijk onder invloed van het dalen van progesteron. Auto-immuunaandoeningen die in verband worden gebracht met terugkerende aften zijn onder andere de ziekte van Behcet, de ziekte van Crohn en coeliakie (Brocklehurst et al, 2012). Natriumlauriersulfaat (sodium laureth sulfate, SLS) is een schuimmiddel dat onder andere wordt gebruikt in tandpasta. Het kan bij mensen die hiervoor gevoelig zijn aften veroorzaken.

Voedingstekorten

Een tekort aan vitamines en mineralen kan het ontstaan van aften uitlokken. Voedingstekorten die in verband worden gebracht met terugkerende aften zijn een tekort aan ijzer, zink, vitamine B1, B2, B6 en B12 en foliumzuur.
Uit diverse onderzoeken komt naar voren, dat ongeveer 20% van de mensen met aften een tekort heeft aan ijzer, foliumzuur of vitamine B12 (Scully et al, 2005). Daarnaast heeft deze groep vaker een lage ijzervoorraad ten opzichte van mensen zonder aften: 8-12% in plaats van 3-5% (Natah, 2001).

In een onderzoek van Nolan et al 1991 kwam bij 28,2% van de onderzoeksgroep met aften een tekort aan vitamine B1, B2, B6 en/of zink voor. In een Schots onderzoek kregen mensen waarbij een tekort aan vitamine B1, B2 en/of B6 werd gevonden een vitamine B supplement net als mensen waarbij geen tekort werd gevonden. Alleen de groep met een vitamine B-tekort had na 3 maanden suppletie minder klachten (Nolan et al, 1991).

Aften en voedselovergevoeligheid

Bij een kleine groep mensen met terugkerende aften wordt het ontstaan van de aften getriggerd door het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Dit komt waarschijnlijk vaker voor bij mensen die al een atopische aanleg hebben en kampen met bijvoorbeeld hooikoorts, astma, eczeem en/of voedselallergie.

In de wetenschappelijke literatuur worden het ontstaan van aften in verband gebracht met reacties op koemelk, kaas, gluten, noten, chocolade/cacao, AZO-kleurstoffen en conserveermiddelen (benzoaten, sulfieten). In de praktijken van natuurdiëtisten worden ook regelmatig reacties gezien op biogene amines en histaminevrijmakers, zoals in oude kaas, gedroogde worst, tonijn, schaal- en schelpdieren, pinda’s, ananas, citrusfruit, kiwi, wijn, kruiden en specerijen.

Aften: de eerste signalen van Coeliakie

Aften kunnen een van de eerste signalen zijn van coeliakie, een auto-immuunaandoening waarbij er een intolerantie bestaat voor gluten. Het zou dan vooral gaan om aften met een gemiddelde afmeting van 5 mm: zogenaamde minor aften (Baccaglini et al, 2011).

Het is niet duidelijk hoeveel mensen met terugkerende aften ook coeliakie hebben. De schattingen lopen uiteen van 2-5% tot 3-61% (Baccaglini et al, 2011; Patinen 2004). De ervaring van natuurdiëtisten is, dat ook bij non-coeliakievormen van glutenovergevoeligheid het gebruik van gluten aften kan veroorzaken. Door het gebruik van een strikt glutenvrij dieet verdwijnen bij beide vormen van glutenovergevoeligheid de aften.

Aften voorkomen met vitamine B12

Het suppleren met vitamine B12 kan helpen om aften te voorkomen, zowel bij mensen met als zonder vitamine B12-tekort. In een gerandomiseerd, dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek in 2009 kregen mensen met aften zes maanden lang 1000 microgram vitamine B12 of een placebo.
Na de onderzoeksperiode had 74,1% van de vitamine B12 gebruikers geen aften meer, terwijl dit bij 32% van de controlegroep het geval was (Baccaglini et al, 2011). De suppletie met vitamine B12 bleek effectief onafhankelijk van de vitamine B12 waarde in het bloed. Dus ook zonder een vitamine B12-tekort kan suppletie met vitamine B12 aften helpen voorkomen. Vitamine B12 tekort kan ook getest worden in urine.

Zinktekort gevonden bij terugkerende aften

Bij een deel van de mensen met terugkerende aften wordt een tekort aan zink gevonden (Ozturk Belge Kurutas et al, 2013). Het gebruik van een zinksupplement kan het ontstaan van aften verminderen, vooral wanneer er sprake is van een zinktekort (Natah, 2001). In een onderzoek werd bij een groep mensen met terugkerende aften 4 weken lang dagelijks zink gesuppleerd. Hierdoor nam het zinkgehalte in het bloed toe, kwamen er significant minder aften voor en kwamen deze ook significant minder vaak terug binnen 3 maanden (Haase et al, 2008; Orbak et al., 2003).

Langdurig gebruik van een dergelijke hoge dosering zink kan op langere termijn negatieve gezondheidseffecten veroorzaken, waaronder een kopertekort. Laat u daarom altijd adviseren door een deskundige.

Tot slot

Heeft u regelmatig last van aften?

• Wees u dan bewust van de diverse factoren die het ontstaan van aften kunnen triggeren.
• Voeding is één van deze factoren.
• De meest voorkomende voedingsfactoren zijn een tekort aan vitamine B, zink en ijzer en een overgevoeligheid voor gluten, melkproducten, noten, cacao, biogene amines en histaminevrijmakers, AZO-kleurstoffen en conserveermiddelen.
• Suppletie met vitamine B12 en zink kan zowel bij een vastgesteld tekort als zonder tekort het ontstaan van aften voorkomen of verminderen.
• Raadpleeg bij verdenking van coeliakie of een andere (auto)-immuunziekte of gebruik van medicatie als oorzaak van aften uw arts voor nader onderzoek en advies.
• Een natuurdiëtist biedt bij terugkerende aften hulp bij het uitsluiten van voedingstekorten en voedselovergevoeligheden. Zij of hij geeft daarnaast adviezen over het gebruik van een eliminatiedieet bij voedselovergevoeligheid en passende suppletie met vitamines en mineralen.

Tanja Visser, natuurdiëtist en integraal voedingstherapeut.
www.dieetcare.nl

Vitamine B12 urinetest

Verkoopprijs (incl. BTW): € 50,45
Koop deze test hier

Natuurdiëtisten kunnen u behulpzaam zijn bij uw dieet na de Imupro-test.

ImuPro Screen, test op 22 IgG-voedingsallergenen

Voedselovergevoeligheid vingerpriktest op 22 voedingsmiddelen
Prijs Imupro Screen; € 77,51
Bestel hier de Imupro Screen

ImuPro Screen+ (Plus), test op 44 IgG-voedingsallergenen

Voedselovergevoeligheid vingerpriktest op 44 voedingsmiddelen
Prijs Imupro Screen; € 138,73
Bestel hier de Imupro Screen+ Plus test.

ImuPro Vegetarisch, test op 90 IgG voedingsallergenen

Voedselovergevoeligheid vingerpriktest op 90 voedingsmiddelen
Voedselovergevoeligheid op 90 IgG-voedingsmiddelen, zoals de meest voorkomende fruit, groente, zuivel, granen en kippenei. Daarnaast worden ook diverse superfoods onderzocht.
Prijs Imupro Vegetarisch: € 227,06
Bestel hier de Imupro Vegetarisch

ImuPro Basic, test op 90 IgG voedingsallergenen

Voedselovergevoeligheid vingerpriktest op 90 IgG- voedingsmiddelen; de meest voorkomende fruit, groente, zuivel, granen, vleessoorten en kippenei.
Prijs Imupro Basic; € 227,06
Bestel hier de Imupro Basic

ImuPro Complete, test op 270 IgG voedingsallergenen

Voedselovergevoeligheid intraveneuze bloedafname test op 270 IgG-voedingsmiddelen.
Prijs Imupro Complete: € 551,93
Bestel hier de Imupro Compleet