Astma en overgevoeligheidsreactie door sulfiet

Vooral mensen die astma hebben kunnen overgevoeligheidsreacties krijgen wanneer ze sulfiet binnenkrijgen. Van hen loopt 2-11% hier risico op. Dit kan al bij inname van zeer kleine hoeveelheden gebeuren. Sulfiet is een conserveermiddel dat niet alleen aan wijn wordt toegevoegd, maar ook aan bijvoorbeeld vleeswaren, gedroogd fruit en kant-en-klaar producten.

Sommige mensen, vooral degenen die astmatisch zijn, kunnen al een overgevoeligheidsreactie vertonen op zeer kleine hoeveelheden sulfiet. Daardoor kan het zijn dat ze reageren op voedingsmiddelen waar niet op het etiket vermeld staat dat ze sulfiet bevatten. Dit hoeft namelijk pas wanneer een product meer dan 10 milligram sulfiet per kilo of 10 milligram per liter bevat.
Vaak reageren mensen die op sulfiet reageren ook op NSAID’s.

Wat is sulfiet

Sulfieten is een verzamelnaam voor verschillende typen zwavelverbindingen. Deze komen van nature voor in planten uit de look-familie. Hiertoe behoren onder andere ui, prei, sjalot, daslook, knoflook en bieslook. Ook in de biologische varianten hiervan zit sulfiet.

Sulfiet is een conserveermiddel dat dient ter voorkoming van bederf en verkleuring in levensmiddelen zoals vlees en gedroogde vruchten. Het wordt ook gebruikt als bleekmiddel voor onder andere vis en suiker. Vaak weten mensen wel dat het ook veel wordt gebruikt in wijn.

Waar zit sulfiet in?

Sulfiet is één van de 14 allergenen die vermeld moet worden in de ingrediëntenlijst op verpakkingen. De ondergrens waarboven een bron van sulfiet vermeld moet worden is 10 mg per kilo of per liter.
Producten die vaak meer dan 50 milligram per kilo sulfiet bevatten zijn: vruchtensap, gedroogde groenten, aardappelpuree, rozijnen, tomatenpuree, zuurkool, champignons, bouillon, kant-en-klaar producten.

Voorbeelden van producten die zelfs meer dan 100 milligramsulfiet per kilo bevatten zijn: gedroogde vruchten, citroensap, wijn en melasse (ontstaat tijdens de verwerking van suikerriet).

Ook supplementen waarin chlorella en spirulina zijn verwerkt kunnen van nature sulfiet bevatten. Biologische voeding bevat vaak geen E-nummers en dus ook minder of geen sulfiet.

E-nummers met betrekking tot sulfiet
De volgende vermeldingen op het etiket wijzen op de aanwezigheid van sulfiet:
Conserveermiddel
E150 b
E150 d
E163
E220 tot en met E228

Sulfiet
SO3
Zwaveldioxide
Zwaveligzuur

Wijn en sulfiet

Sulfiet wordt in beperkte hoeveelheden toegevoegd bij de productie van wijn om fermentatie en oxidatie tegen te gaan, maar ook om wijn zijn karakteristieke smaak te laten behouden. Wijn bevat altijd een beetje sulfiet, omdat dat ontstaat bij de vergisting van de druiven.
Ook aan biologische wijnen kan sulfiet zijn toegevoegd. De term ‘biologisch’ slaat dan op de teelt van de druiven en niet op de wijnbereiding. Ook als een biologische boer geen sulfiet toevoegt (vin-nature) zit het toch in de wijn. Deze hoeveelheden zijn over het algemeen wel lager dan bij niet-biologische wijnen.
Hoe minder alcohol een wijn bevat, hoe meer sulfiet er nodig is om die wijn goed te houden.
Bij witte wijn wordt doorgaans veel meer sulfiet gebruikt dan bij rode.

Sulfietintolerantie of allergie?

Een sulfiet-intolerantie kan tijdens uw leven ontstaan. Dit komt doordat het wordt veroorzaakt door ophoping ten gevolge van een bepaald voedingspatroon. Sulfiet lokt zelden een allergie uit; er is vrijwel altijd sprake van een intolerantiereactie.

Een echte sulfietallergie omvat namelijk een specifieke immuunreactie die wordt gekenmerkt door de afgifte van een antilichaam genaamd immunoglobuline E (IgE). De afgifte van IgE zet een reeks potentieel dodelijke gebeurtenissen in gang waarbij de belangrijkste stof waarmee het lichaam wordt overspoeld histamine is. Dit kan leiden tot anafylaxie (acuut optredende, ernstige reactie van het afweersysteem).

Bij sulfiet-intolerantie kunnen verhoogde immunoglobine G (IgG)-waarden u weliswaar ziek maken, maar dat zal geen anafylaxie veroorzaken. Er kunnen wel soortgelijke symptomen ontstaan als bij een allergie, maar zonder dat het immuunsysteem in actie schiet.

Voedselprovocatietest

Een sulfietintolerantie is alleen door een voedselprovocatietest aan te tonen. Deze test kan ook aangeven hoeveel sulfiet er nodig is, voordat er een reactie optreedt.
Soms moet deze provocatietest met enige regelmaat worden herhaald, om na te gaan of er nog steeds op het allergeen wordt gereageerd. Dat is vooral belangrijk bij kinderen, want die kunnen over hun allergie heen groeien.

Welke klachten kan sulfiet geven?

Bij een sulfietovergevoeligheid hebben de symptomen voornamelijk betrekking op de luchtwegen. Als sulfieten in aanraking komen met maagzuur, komt er zwaveldioxide vrij. Dat is een irriterend gas dat weer omhoog kan komen en ontstekingen in de luchtwegen en ademhalingsmoeilijkheden kan veroorzaken. Hierdoor kunnen astma-achtige symptomen ontstaan zoals: kortademigheid, benauwdheid op de borst, een piepende ademhaling of hoesten.

Een sulfiet-intolerantie kan naast luchtwegaandoeningen ook leiden tot een jeukerige huid, huiduitslag (netelroos, galbulten, atopisch eczeem), een opgezwollen tong/verhemelte, hoofdpijn/migraine, misselijkheid, diarree, duizeligheid, vochtophoping of hartkloppingen.

Veilige hoeveelheid sulfiet per dag

In 2016 heeft EFSA de veiligheid van sulfieten opnieuw beoordeeld. Vastgesteld werd dat zolang je de hoeveelheid sulfiet in je lichaam onder de 0,7 milligram per kilo lichaamsgewicht houdt, je onder de schadelijke dosering blijft.

Als je bijvoorbeeld 70 kilo weegt, dan zou je niet meer dan 50 mg sulfiet per dag binnen mogen krijgen. Ben je intolerant/overgevoelig, dan is het uiteraard het meest verstandig om sulfiet in je voeding zoveel mogelijk te vermijden, ongeacht hoeveelheden.

Overigens is de vastgestelde waarde in afwachting van de beschikbaarheid van nieuwe gegevens die nodig zijn om conclusies te trekken over de veiligheid van sulfieten. De beschikbare toxiciteitsgegevens waren destijds onvoldoende om daar een acceptabele dagelijkse inname (ADI) uit af te leiden.
In plaats daarvan werden blootstellingsmarges berekend rekening houdend met de inname via de voeding en de dosis die geassocieerd wordt met neurotoxische effecten in dierproeven.

Sulfiet kan vitamine B1 afbreken

Sulfiet kan thiamine (vitamine B1) in het maagdarmkanaal afbreken. Bij een tekort aan thiamine kunnen afwijkingen aan het zenuwstelsel en psychische afwijkingen ontstaan.
Daarnaast is het ook waarschijnlijk, dat sulfiet de glutathion-route negatief kan beïnvloeden vanwege de reactie van sulfiet met geoxideerd glutathion. Hierdoor wordt de beschikbaarheid van tripeptide glutathion belemmerd.
Glutathion behoort tot de belangrijkste stoffen die het lichaam in kan zetten bij de bescherming van cellen. Sulfiet zet de werking van glutathion onder druk.

Sulfiet moet in de lever worden omgezet in sulfaat. Bij dit proces (sulfatering) wordt een sulfaatgroep toegevoegd aan stoffen, waardoor hun oplosbaarheid in water toeneemt. Dit bevordert de uitscheiding van deze stoffen uit het lichaam via de nieren. De concentratie sulfieten die iemand dagelijks kan metaboliseren (afbreken), is afhankelijk van de hoeveelheid enzym die wordt geproduceerd en de individuele genetische omstandigheden.

Merkt u bij uzelf dat u heftig reageert op een bepaald voedingsmiddel?

Een natuurdiëtist kan samen met u op zoek gaan naar de oorzaak van de klachten en u advies geven over hoe u voedselreacties kunt voorkomen, zonder dat u een tekort aan voedingsstoffen krijgt.

Marijke Verstege

Overgevoeligheidsreactie voor sulfiet & Farmaco- en Nutrigenomcs onderzoek (speeksel)

Sulfiet en sulfietvormende middelen, zoals zwaveldioxide en de zouten van bisulfiet en metabisulfiet, worden momenteel gebruikt voor een verscheidenheid aan conserverende eigenschappen, waaronder het controleren van microbiële groei, het voorkomen van bruin worden en bederf, en het bleken van sommige voedingsmiddelen. Geschat wordt dat er in de Verenigde Staten tot wel 500.000 sulfiet-gevoelige individuen leven.

Hoewel sulfieten blijkbaar veilig zijn voor consumptie door de meeste proefpersonen, hebben talrijke onderzoeken individuen beschreven met sulfiet-gevoeligheid die nadelige reacties ervaren bij inname van sulfietvormende middelen. Op basis van de waargenomen veranderingen in CYP450-activiteiten kunnen veranderingen in de beschikbaarheid van veel essentiële medicijnen worden verwacht bij gedeeltelijk Sulfietoxidase (SOX)-deficiënte en sulfiet-gevoelige individuen.

Sulfieten worden gebruikt bij de verwerking van veel voedselingrediënten. Daarnaast kunnen ze worden aangetroffen in een aantal parenterale medicijnen binnen de volgende categorieën: anti-emetica, cardiovasculaire preparaten, injecteerbare antibiotica, anti-aritmica, psychotrope geneesmiddelen, pijnstillers, lokale anesthetica, anti-shockmiddelen, injecteerbare corticosteroïden en vernevelde bronchusverwijdende oplossingen.
Gedeeltelijke Sulfietoxidase (SOX)-deficiëntie is een mogelijk mechanisme dat betrokken is bij sulfietgevoeligheid.

De activiteit van CYP1A, CYP2E1 en CYP3A bleek bijzonder kwetsbaar voor de effecten van SOX-deficiëntie, terwijl CYP19, CYP2B en CYP2C minder worden beïnvloed. Ook verminderde werking (IM/PM) van Cypen in de lever (denk o.a. aan glutathion-conjugatie en sulfatie) geven grotere risico op overgevoeligheidsreacties op sulfiet.
Kennis van de impact en aard van deze veranderingen die gepaard gaan met SOX-deficiëntie kan bijdragen aan een betere individualisering van het medicatiebeheer (en voedingsbeheer)bij deze populatie. Een farmaco- en Nutrigenomics onderzoek (speeksel) kan in kaart brengen hoe het met diverse Cypen is gesteld.

Marijke de Waal Malefijt

Modulation of Metabolic Detoxification Pathways Using Foods and Food-Derived Components: A Scientific Review with Clinical Application. J Nutr Metab. 2015 Jun 16;2015:760689

De Farmco- & Nutrigenomicstest (speeksel)

Deze combinatie test kunt u hier bestellen.

Farmaco DNA-Medicatie paspoort in het kort

Het niFGo DNA-medicatie paspoort is op dit moment het meest optimale farmacogenetische profiel dat in Nederland verkrijgbaar is en waarvoor richtlijnen en adviezen zijn (de DPWG en kennisbank KNMP-adviezen).

In het rapport aan de hand waarvan het paspoort wordt opgesteld, wordt ingegaan op de eventueel gevonden afwijkende activiteit bij het afbreken van medicijnen. In een bijlage bij dit rapport staan de relevante combinaties waarbij een relatie bestaat tussen de variatie in het gen en de medicatie.

Genen inzichtelijk op het DNA-medicatie rapport

ABCG2, COMT, CYP1A2, CYP2B6, CYP2C9, CYP2C19, CYP2D6, CYP3A4, CYP3A5, DPYD, G6PD, HLA-B*1502,HLA-B*5701,HLA-A*3101, MTHFR 677, NUDT15, SLCO1B1, TPMT, UGT1A1 en VKORC1.

Nutrigenomics DNA- test (speeksel)(losse test)

De test kunt u hier bestellen:

Nutrigenomics test in het kort
• Test tot 57 Genen en > 400 Variaties
• 57 genen in DNA-nutrigenomics overzicht
• Procedure duurt ongeveer 4 tot 6 weken
• Rapportage/Uitslag via beveiligde email

Nutrigenomics-rapport
In dit rapport worden diverse transportgenen, hormoongenen en vitaminegenen (ook gerelateerd aan ADHD en vitamine D-omzettingsproblematiek) geanalyseerd.
Per gen krijgt u een uitleg over de werking en de mogelijke variaties op dit gen.

Genen die worden geanalyseerd in het Nutrigenomics-rapport
ABCB1, ACE, ADIPOQ, ADRA2A, ALDH2, AMDHD1, BChE, BC01, BDNF, CACNA1S, CFTR, CYP1A1, CYP1B1, CYP2A6, CYP2C8, CYP2E1, CYP2F1, CYP2R1, CYP4F2, CYP17A, CYP24 A1, DHCR7, DRD2, F2, F5, FTO, GC, GCK, YKT6, GSTM1, GSTP1, GSTT1, IFNL3, IGF1, LDLR, Fut2, MAOB, MC4R, MnSOD, MTHFR1298, MTNR1, MTNR1B, NADSYN1, NAT1, NAT2, NB PF3, NQ01, OPRM1, PON1, RYR1, SULT1A1, SULT1E1, TCF7L2, CLOCK, TNFa, UCP2 en VDR.

Inhoud van de afnamekit
• Speekselkit voor DNA-afname
• Heldere gebruiksaanwijzing
• Retourenvelop

Goed om te weten
• Verwerking van sample duurt ongeveer 4 tot 6 weken na ontvangst retourenvelop
• Retourenvelop met antwoordnummer inbegrepen
• Privacy is gewaarborgd