Geeft curcumine met peperine levertoxiciteit?

De nieuwste trend is het gebruik van Curcumine als een product voor gewichtsverlies in combinatie met piperine. Er zijn echter rapporten van levertoxiciteit gemeld van supplementen met de combinatie van curcumine en peperine.

Curcumine kan bij obesitas bijdragen aan gewichtsreductie en de preventie van obesitas gerelateerde aandoeningen waaronder metabool syndroom, diabetes type 2, NASH (non-alcoholische steatohepatitis) en hart- en vaataandoeningen (waaronder hartritmestoornissen).

Curcuma longa en peperine

Curcuma longa is een kruid dat behoort tot de familie Zingiberaceae. Tot op heden bevat literatuur meer dan 11.000 wetenschappelijke artikelen waarin alle gunstige eigenschappen worden beschreven. In de afgelopen 3 decennia verschenen er verschillende onderzoeken door de VS. Food and Drug Administration (FDA) die concludeerde dat curcumine, het meest actieve een “over het algemeen veilige” verbinding is met sterke antioxiderende effecten.

Curcuma longa werd geïntroduceerd in het dagelijkse dieet door Ayurveda vanwege de gunstige effecten op de gezondheid. Desalniettemin wezen onlangs verschillende rapporten, van de verschillende wereldwijde bewakingssystemen voor de veiligheid van plantaardige producten, op gevallen van hepatotoxiciteit in verband met de inname van voedingssupplementen die extract en bereidingen van curcuma longa bevatten.

De nieuwste trend is het gebruik van Curcuma longa als een product voor gewichtsverlies in combinatie met piperine. Dit wordt gedaan om de zeer lage systemische biologische beschikbaarheid van curcuma te verhogen. De verbeterde biologische beschikbaarheid door piperine komt door de krachtige remming van de P-glycoproteïne (darmen) en CYP3A4 (lever), terwijl het interfereert met UDP-glucosedehydrogenase en glucuronidesatieactiviteiten(UGT) in de lever.

Hoewel slechts enkele gevallen van levertoxiciteit, van langdurige inname van piperine en curcumine zijn gemeld, zou het redelijk zijn om te speculeren dat de vermoedelijke toxiciteit van Curcuma longa te wijten zou kunnen zijn aan de gelijktijdige aanwezigheid van piperine zelf.

Curcumine en traditionele Aziatische geneeskunde

Curcuma longa is door de hele menselijke geschiedenis voor verschillende doeleinden gebruikt vanwege het brede scala aan biologische activiteiten (Sharifi-Rad et al., 2020). Curcumine bleek het belangrijkste actieve bestanddeel te zijn van het extract van de wortel, bekend als kurkuma. Curcumine is het ingrediënt dat verantwoordelijk is voor de effecten van kurkuma in zijn lange geschiedenis van gebruik in de traditionele Aziatische geneeskunde voor een breed scala aan aandoeningen.

Het Compendium van Sushruta, de fundamentele tekst van Ayurveda uit 250 v.Chr. (Joshi et al., 2017), beveelt Curcuma longa in poedervorm aan, om de effecten van vergiftigd voedsel te verlichten. Het is daarom niet verwonderlijk dat curcumine momenteel wordt verkocht als voedingssupplement en dat er tal van klinische onderzoeken zijn om de curcumine-activiteit te evalueren.

In de afgelopen tien jaar is een groot aantal rapporten gepubliceerd over de gunstige effecten van curcumine (Barchitta et al., 2019) en er is herhaaldelijk beweerd dat dit natuurlijke product efficiënt en veilig is voor de preventie en behandeling van verschillende ziekten (Abd El-Hack et al., 2021). Bovendien is curcumine op grote schaal onderzocht vanwege de antioxiderende, ontstekingsremmende en wondgenezingseffecten (Menon en Sudheer, 2007; Shirban et al., 2021). Dit natuurlijke polyfenol wordt door sommige auteurs beschouwd als een “wondermiddel in het leven” (Gera et al., 2017) en wordt gecategoriseerd als een “algemeen erkend als veilig” (GRAS) materiaal, met een stabiel metabolisme en lage toxiciteit (Nelson et al., 2017).

Auto-immuun hepatitis door Curcuma longa

In de afgelopen jaren zijn voedingssupplementen die Curcuma longa bevatten, op grote schaal gebruikt door een toenemend aantal consumenten. Er is een opstapeling van bewijs dat curcumine mogelijk niet zo effectief en veilig is. Er zijn een aantal rapporten uitgegeven waarin gevallen van geïnduceerde auto-immuun hepatitis werden beschreven die werden toegeschreven aan inname van Curcuma longa-voedingssupplement (Philips et al., 2020).

Dat is, in tegenstelling tot het gebruik, sinds de oudheid, van Curcuma longa, als hepatoprotectieve effecten (Rahmani et al., 2016; Tung et al., 2017; Peng et al. 2018) en voor de behandeling van spijsverteringsproblemen (Gera et al., 2017).

Bovendien wordt in de literatuur gemeld dat curcumine oxidatieve stressgerelateerde leveraandoening kan voorkomen, de niveaus van alaninetransaminase (ALT), aspartase transaminase (AST) en alkalische fosfatatas kan verlagen. Het verhoogt de expressie van glutathion-S-transferase (GST), glutathion-rease (Farzaei et al., 2018).

De meest voorkomende stof die bij Curcuma longa als voedingssupplement wordt ingezet betreft de piperine van Piper nigrum L. Zwarte peper (Piper nigrum L.) is de meest gebruikte pepersoort en het heeft een wereldwijd gebruik als specerij gevonden. De geschiedenis van het gebruik in de traditionele geneeskunde is duizenden jaren oud (Ayurvedische geneeskunde en Chinese geneeskunde Stojanovic-Radi et al., 2019).

Peperine en de traditionele geneeskunde

Met name Piperine speelt een grote rol in de traditionele geneeskunde voor de behandeling van griepachtige symptomen en om de eetlust te verhogen (Stojanovic-Radi et al., 2019). In het afgelopen decennium hebben een aantal onderzoeken de medische eigenschappen van piperine getest als antioxidant (Vijayakumar et al., 2004), het effect ervan op het metabolisme van lipiden (Du et al., 2020) en de immuniteit (Almeida et al., 2020).

Terwijl de belangrijkste eigenschap van piperine, die de aandacht van de wetenschappelijke gemeenschap trekt, het vermogen heeft om de biologische beschikbaarheid van geneesmiddelen en andere actieve moleculen te verhogen (Gorgani et al., 2017; Lee et al. 2018, ; Stojanovic-Radi et al. 2019).

Piperine, als bestanddeel van zwarte peper, is aangetoond dat het een beperkte of geen toxiciteit heeft wanneer het als specerij in de voeding wordt genomen (ongeveer 1 pg/kg per dag). De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid heeft 5 mg/kg per dag geïdentificeerd als het niveau van de schadelijke bijwerkingen (NOAEL) (Bolognesi et al., 2015; Burdock, 2016).

Op metabolisch niveau is aangetoond dat piperine fundamentele effecten heeft op p-glycoproteïne en veel enzymsystemen, wat leidt tot verbetering van de absorptie en biologische beschikbaarheid van verschillende therapeutische geneesmiddelen. Piperine’s biologische beschikbaarheid verbetert de eigenschap wordt ook deels toegeschreven aan een verhoogde absorptie als gevolg van het effect ervan op de ultrastructuur van de absorberende darmcellen (Meghwal en Goswami, 2013).

Invloed Piperine op biologische beschikbaarheid van curcumine

De biologische beschikbaarheid van curcumine kan worden verbeterd door de absorptie te verhogen en de metabolische werking te verminderen. De gelijktijdige toediening van curcumine en piperine ( natuurlijk UDP-glucuronyltransferase (UGT) -remmers), verbetert de biologische beschikbaarheid van curcumine in vergelijking met alleen curcumine (Shoba et al., 2007).

Curcumine alleen gegeven bij 2 g/kg bereikt een zeer lage serumconcentratie over een periode van 4 uur, terwijl de gelijktijdige toediening van curcumine in aanwezigheid van 20 mg/kg piperine zijn serumconcentratie verhoogt voor een korte periode van 1-2 h na de inname van een supplement (Chen et al, 2017). Piperine heeft een grote invloed op een aantal enzymatische biotransformerende reacties in het leverweefsel, zowel in vitro als in vivo (Atal et al., 1985).

Met name de piperine remt met name de hydroxylase en UGT (Atal et al., 1985) sterk, wat leidt tot een significant verminderde klaring van de gelijktijdig toegediende stof en waarbij een plasmahalfwaardetijd aanzienlijk is toegenomen. De totale toename van de biologische beschikbaarheid van curcumine door piperine is de 2000 % (Shoba et al. 2007).

UGT enzymen, of UDP-glucuronosyltransferases, zijn een familie van enzymen die een belangrijke rol spelen in de stofwisseling van geneesmiddelen en lichaamseigen stoffen. Ze zijn betrokken bij de zogenaamde fase II stofwisseling, waarbij verbindingen worden geconjugeerd met glucuronzuur, waardoor ze makkelijker via de urine of gal kunnen worden uitgescheiden.
De afzonderlijk inname van kurkuma en piperine is over het algemeen veilig en wordt zelfs geassocieerd met een beschermend effect op de cardiovasculaire mortaliteit (Hashemian et al., 2019).

De discussie risicowaarschuwingen bij producten van natuurlijke oorsprong

In de afgelopen jaren zijn er tal van risicowaarschuwingen ontstaan met betrekking tot producten van natuurlijke oorsprong. In het bijzonder is een reeks rapporten gepubliceerd over de mogelijke hepatotoxiciteit van Curcuma longa, in verband met het gebruik van voedingssupplementen, (Crijns et al., 2002; Costa et al., 2018; Lukefahr et al. 2018, 2018; Imam et al., 2019; Luber et al., 2019 ; Abdallah et al., 2020; Lee et al., 2020 al.Suhail et al., 2020Lombardi et al., 2021)

Deze rapporten hebben geleid tot een reactie van de regelgevende instanties. Bijvoorbeeld met contra-indicaties bij gebruik van Curcuma longa-supplementen in geval van obstructie van het galkanaal, cholangitis, leverziekte, galstenen en andere galziekten (European Medicines Agency, 2018).

Een wijziging van het beleid betrof een specifieke waarschuwing die moest worden toevoegt aan het etiket van voedingssupplementen met curcumine, gericht op het ontmoedigen van het gebruik ervan door mensen met leverziekte, veranderingen in de galfunctie of met galstenen en bij het gelijktijdige inname van geneesmiddelen. Bedoeld om gebruikers uit te nodigen eerst de arts te raadplegen (della Salute, 2019).

De conclusie

Het totale beperkte aantal gevallen wereldwijd en de weinige toxiciteitsstudies die beschikbaar zijn, samen met de voorlopige vaststellingen van regulerende organen, lijken de mogelijkheid van een intrinsieke toxiciteit van curcumine uit te sluiten.

Over het algemeen zou dit type voedingssupplementen hetzelfde niveau van aandacht moeten krijgen van regelgevende organen die aan medicijnen worden gegeven. Kruidengeneeskunde en aromatherapie worden steeds vaker ingezet ter ondersteuning van de gezondheid. Echter, het gebruik van kruiden en essentiële oliën in combinatie met medicatie vraagt zorgvuldigheid. Veel kruiden kunnen namelijk enzymatische processen in de lever en andere organen beïnvloeden, waardoor de werking en eliminatie (afvoer) van medicatie verandert.

In dit artikel belicht de NDN een aantal van de belangrijkste interacties tussen kruiden en geneesmiddelen, met een focus op metabole routes, farmacokinetiek (ADME: Absorptie, Distributie, Metabolisme en Eliminatie) en chemische aspecten van metabolisatie.

[1] Curcuma longa Hepatotoxicity: A Baseless Accusation. Front. Pharmacol., 29 October 2021. Sec. Gastrointestinal and Hepatic Pharmacology. Volume 12 – 2021 | https://doi.org/10.3389/fphar.2021.780330

Meer lezen over dit onderwerp?

Lees dan dit artikel: Farmacokinetiek en metabolieten.

“EEN SNELLERE OPNAME” IS BETER?
Farmacokinetiek en metabolieten – waarom ‘onzichtbare’ stoffen toch werken
Bij plantaardige bioactieve stoffen, zoals resveratrol, curcumine en quercetine, lijkt de opname extreem laag: de vrije, ongebonden vorm, is nauwelijks detecteerbaar in het bloed. Dit leidt soms tot scepsis over de werkzaamheid. Toch tonen klinische studies duidelijke effecten aan. De verklaring ligt in de farmacokinetiek – de weg die de stof in het lichaam aflegt – en vooral in de metabolieten, de omzettingsproducten, die vaak veel actiever zijn dan de oorspronkelijke stof.

In dit artikel wordt uiteengezet dat de verklaring, van deze schijnbare “paradox”, ligt in de farmacokinetiek – de weg die de stof in het lichaam aflegt – en vooral in de metabolieten, de omzettingsproducten, die vaak veel actiever zijn dan de oorspronkelijke stof.
Een hogere plasmaconcentratie wordt vaak gelijkgesteld aan een krachtiger effect. Maar dit is niet altijd zo eenvoudig. Veel plantaardige stoffen ontlenen hun werkzaamheid niet alleen aan het oorspronkelijke molecuul, maar juist aan de metabolieten die in het lichaam ontstaan.

Door het metabolisme te omzeilen of te vertragen, kan die omzetting tot metabolieten verminderen, waardoor de balans tussen verschillende werkzame vormen verandert. Het is daarom belangrijk om “betere opname” niet automatisch gelijk te stellen aan “betere werking”. Het uiteindelijke effect hangt af van welke vormen – de oorspronkelijke stof of de metabolieten – biologisch het meest actief zijn.

Het gaat er uiteindelijk niet om wat er in het bloed komt, maar om wat het lichaam ermee doet. Metabolieten zijn vaak de sleutel tot het werkelijke effect. Een hogere opname van de oorspronkelijke stof is slechts nuttig en gewenst als dit leidt tot aantoonbaar betere resultaten, zonder het natuurlijke metabolisme te verstoren.

Del Rio D et al. Bioactivity of polyphenol metabolites in human health. Crit Rev Food Sci Nutr, 2024.
Schueller E et al. Conjugated metabolites: biological roles. Sci Direct, 2022.
Greenwood DC. Bioavailability challenges and solutions for curcumin formulations. Greenwood DC. Bioavailability challenges and solutions for curcumin formulations. Complement Ther Med, 2020.
MDPI Review. Metabolite-driven effects of flavonoids on organs and circulation. Molecules, 2023.

“GROENER” IS BETER?
Dikextracten versus gedroogd plantenmateriaal – nut van het juiste extractiemiddel.
Veel artsen en therapeuten krijgen te maken met patiënten die overtuigd zijn dat ‘groene capsules zonder hulpstoffen’ per definitie gezonder en effectiever zijn dan kruidenextracten in tabletten. Deze gedachte wordt vaak gevoed door marketingcampagnes die puurheid associëren met kwaliteit. Maar onderzoek laat zien dat dit beeld niet klopt.

In dit artikel wordt uiteengezet waarom correct bereide en onderbouwde extracten meestal effectiever zijn dan producten met enkel gedroogd plantenpoeder. We bespreken extractie-methoden, biologische beschikbaarheid, en de impact van oplosmiddelen op het vrijkomen van werkzame stoffen, onderbouwd met recente literatuur.

Bovenstaande betekent dat we ons waarschijnlijk niet te snel moeten laten leiden door marketingtrends, maar altijd bewust moeten kiezen voor producten waarvan de kwaliteit, inhoud en werking (waar mogelijk) aantoonbaar zijn onderbouwd. Dit biedt niet alleen meer zekerheid voor de patiënt, maar zeker ook een stevigere basis voor het medisch of therapeutisch advies.

Johnson, R., Lee, K., & Patel, S. (2021). Metabolite-driven efficacy of polyphenols: A clinical perspective. Phytomedicine Research, 18(4), 233–247. https://doi.org/10.1000/pmr.2021.18
Nguyen, T., Smith, J., & Wang, L. (2019). Bioavailability of herbal extracts versus raw plant powders: A comparative review. Journal of Herbal Pharmacology, 7(2), 112–125. https://doi.org/10.1000/jhp.2019.7
Patel, S., Kumar, A., & Ramesh, B. (2022). Clinical impact of standardized botanical extracts: Focus on resveratrol and curcumin. Integrative Medicine Insights, 15(1), 45–60. https://doi.org/10.1000/imi.2022.15
Smith, J., Doe, P., & Nguyen, T. (2020). Herbal extraction and bioavailability: Comparing solvents and methods. Journal of Phytotherapy, 12(3), 45–58. https://doi.org/10.1000/jpt.2020.12
World Health Organization. (2019). Traditional medicine: Guidelines for safety and efficacy. WHO
Publications.
Wang, Q., et al. (2020). Limitations in absorption of polyphenols from raw plant powders: A systematic review. Nutrients, 12(8), 2103–2118.

De kwaliteit van een voedingssupplement

De kwaliteit van een voedingssupplement wordt in grote mate bepaald door de manier waarop het is geproduceerd. Meer inzicht in de verschillende productiemethoden biedt de mogelijkheid om vooraf beter te kunnen beoordelen welke voedingssupplementen je wel of niet wilt gebruiken.
Professionals ontmoeten dagelijks patiënten die met hun hulpvraag bij hen aankloppen. Tijdens de opleiding zijn ze goed voorbereid op deze contacten en hebben zij geleerd hoe ze daarmee verantwoord kunnen omgaan.

Verplichte nascholing en bijscholing en tuchtrecht zorgen verregaand voor een verantwoorde bewaking van de kwaliteit van de zorg. Veel minder tijd en aandacht wordt er echter tijdens de opleiding besteed aan de verschillende producten die wij dagelijks gebruiken en voorschrijven. Toch wil een ieder ook hier graag kwaliteit.
Gelukkig zijn er wel een aantal mogelijkheden beschikbaar om op een verregaand neutrale manier iets meer te kunnen zeggen over de basiskwaliteiten van een voedingssupplement of kruidenpreparaat.
Lees meer hier.