Voeding tegen laaggradige ontstekingen

Chronische laaggradige ontstekingen worden door veel artsen gezien als de oorzaak van ziekten.
Er zijn grofweg twee vormen van ontstekingen: de klassieke acute, die gepaard gaat met roodheid, hitte, zwelling, pijn en functieverlies en de stille ontsteking, ook wel laaggradige ontsteking genoemd.

In principe heeft het immuunsysteem tal van mogelijkheden om ontstekingen de baas te worden, maar helaas lukt dat niet bij het gros van de stille ontstekingsreacties. De stille ontstekingen zijn vaak moeilijk aan te tonen. De gevolgen van deze stille ontstekingen worden daardoor vaak over het hoofd gezien, terwijl ze bij nagenoeg alle chronische klachten en ziektebeelden een rol spelen. [1]

Stille ontstekingen

Stille ontstekingen spelen een rol bij o.a.:

• Hart- en vaatziekten/atherosclerose/hypertensie
• Metabool syndroom
• Reumatische aandoeningen/ fibromyalgie
• Huidklachten, zoals psoriasis en eczeem
• Maag-Darm-Leverziekten
• COPD
• Depressie
• Neurodegeneratieve ziekten
• Migraine
• Chronische vermoeidheid
• Onbegrepen pijnklachten

Er zijn veel leefstijlfactoren en voedingsmiddelen die stille ontstekingen in stand houden, verergeren of ‘triggeren‘.
Epidemiologen Wirth, Hébert en Shivappa van de University of South California waren zo moedig 1.943 studies te onderzoeken die betrekking hadden op ontstekingsremmende voeding. Ze publiceerden in 2014 hun Dietary Inflammatory Index, een overzicht van 45 voedingsmiddelen. Ze stelden het op als een onderzoeksinstrument om diëten mee te evalueren, maar geven toe dat het gebaseerd is op studies met zeer uiteenlopende methodologieën.[2]

Anti-Inflammatory Diet (GrAID)

GrAID is een hulpmiddel bij het geven van anti-inflammatoire voedingsadviezen aan patiënten met inflammatoire darmziekten. Onderzoeksdiëtist Marjo Campmans-Kuijpers en MDL-arts Gerard Dijkstra uit het UMCG hebben de Groningen Anti-Inflammatory Diet (GrAID) ontwikkeld voor patiënten met inflammatoire darmziekten (zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa) ter preventie van opvlammingen. De GrAID is gepubliceerd in tijdschrift Nutrients.[3]

Zij hebben een uitgebreid literatuuronderzoek verricht naar de effecten van verschillende voedingsmiddelengroepen bij patiënten met inflammatoire darmziekten.

De volgende productgroepen zijn opgenomen in de GrAID: mager vlees, eieren, vis, gewone melkproducten (zoals melk, yoghurt, kefir en harde kaassoorten), fruit, groenten, peulvruchten, aardappelen, tarwe, koffie, thee en honing.
De inname van rood vlees, overige melkproducten, zout en suiker moeten beperkt worden. Daarnaast wordt het gebruik van ingeblikt voedsel, bewerkt voedsel, alcohol en gezoete dranken (zoals frisdranken) afgeraden.

Voeding die ontstekingen kan aanwakkeren

We geven hieronder 10 voorbeelden:

1. Een gebrek aan volwaardige en gevarieerde voeding. Onvolwaardig of eenzijdig voedsel kan tekorten aan voedingsstoffen veroorzaken. Denk aan vitamines, mineralen en sporenelementen, gezonde vetten en aminozuren.
2. Voedsel uit een fabriek. Voedingsmiddelen met chemische toevoegingen of kunstmatige zoetstoffen.
3. Omega 6-vetzuren en transvetten (plantaardige oliën zoals zonnebloem-, soja- en maisolie (denk aan frituurvet) en alle hardgemaakte (gehydrogeneerde) vetten uit een fabriek, zoals margarines)
4. Een overmaat aan glutenhoudende granen. Deze gluten kunnen de slijmvliezen van de darmen erg gemakkelijk beschadigen.
5. Alle vormen van suikers, fructose en snelle koolhydraten, vooral in dranken (insulineaanmaak zorgt voor buikvet en dat is weer een belangrijke oorzaak van ontstekingen).
6. Gepasteuriseerde zuivel van met name de koe.
7. Te veel suiker, alcohol
8. De manier waarop het voedsel wordt bereid, kan tot meer ontstekingen leiden. Zo weten we van gefrituurd en gebakken voedsel dat dit een langdurige ontstekingsreactie na de maaltijd geeft.
9. Te veel AGEs. AGEs ontstaan door te veel suikers, fructose, kooktechnieken als bakken, braden, karamelliseren etc.
10. Arachidonzuur dat in dierlijke producten voorkomt (met name in varkensvlees en zuivel)

Voeding die ontstekingen kan remmen

Goed nieuws is dat er ook een aantal algemene voedings- en leefstijlmaatregelen zijn die ontstekingsremmend werken.

• Omega 3-vetzuren in walnoten, lijnzaad(olie), hennepzaad(olie), koolzaadolie, perilla-olie, vette vis, visoliecapsules en plantaardige EPA/DHA-capsules. Bij meer omega 3 is ook meer vitamine E nodig.
• Vitamine E is in combinatie met omega 3 een goede ontstekingsremmer.
• Veel groenten en fruit. Eet dagelijks verse kruiden en minimaal 200 gram fruit (vooral bessen) en 400 gram groente per dag. Onbespoten/biologisch voedsel zorgt voor een betere bescherming dan bespoten voedsel.
• Een ruime portie aan vezels. Mensen die 30 tot 40 gram oplosbare vezels per dag eten, hebben minder ontstekingen dan mensen die onvoldoende van deze vezels eten. Voldoende vezels is een must voor een gezond darmmicrobioom. Daarnaast hebben deze voedingsmiddelen een gunstig effect op ontstekingen.
• Minder eetmomenten op een dag zorgt voor minder ontstekingsreacties. Er kunnen echter ook redenen zijn om vaker, kleine hapjes te eten. Bijvoorbeeld in het geval van ernstige ziekten, ondergewicht en/of bloedsuikerspiegelproblemen.
• Als er één voedingsstijl is die ontstekingsremmende stoffen en antioxidanten heeft is het het mediterrane dieet.

Een dieet op basis van noten, fruit, groenten en peulvruchten, gecombineerd met matige consumptie van dierlijk voedsel zoals vis, vlees en zuivel is het beste voor je darmecosysteem.’[6]
Lees nog meer hier.

Cytokines en de samenstelling van je voeding

Ontstekingen (cytokines) worden beïnvloed door de hoeveelheid en de samenstelling van voedsel. Bestanddelen van voedsel zoals glucose, zetmeel, verzadigde vetzuren en de bereidingswijze van voedsel werken alle pro-inflammatoir, terwijl vitamine D, omega 3 vetzuren en bioactieve stoffen in biologische groenten en fruit juist ontstekingen remmen.

Het immuunsysteem kan heftig reageren op voeding. Een voedselallergie is herkenbaar aan de vorming van IgE-antilichamen. Het immuunsysteem kan ook op een andere, langzamere manier reageren met de vorming van IgG-antilichamen. Bij een voedingsintolerantie (voedselallergie-type-3) ontstaan IgG-antilichamen tegen diverse voedingsstoffen.

Er vormen zich antigeen-antilichaam-complexen die vervolgens door het lichaam worden afgebroken. Bij deze afbraak ontstaan inflammatoire stoffen, zoals prostaglandines, leucotriënen en cytokinen (o.a. TNF-αlfa).

Dit proces is vergelijkbaar met een ontstekingsproces. TNF-alfa is een ontstekingsbevorderend cytokine. Het blijven eten van voedingsmiddelen die het immuunsysteem laten reageren, veroorzaakt een continue aanmaak van IgE- en IgG-antistoffen. Dit zal dan ook leiden tot een chronisch ontstekingsproces.

Chronische laaggradige ontsteking (cytokinen) heeft een negatieve invloed op het functioneren van bloedvaten (endotheelfunctie), immuunsysteem, spierweefsel, vetweefsel, zenuwweefsel, botweefsel, gewrichten en kraakbeen, hersenen, darmen, hart, lever en eilandjes van Langerhans (pancreas). De lever reageert op deze cytokines door het maken van acute fase-eiwitten. Deze ontstekingscascade staat aan de basis van veel ziekten.

Voedingsonderzoek

Voedingsonderzoek doen is lastig, dus is er nog te weinig literatuur van te vinden. Daarom verkiezen onderzoekers om volledige dieetpatronen te bestuderen in plaats van afzonderlijke ingrediënten. Toch kan het geen kwaad om alvast te starten door meer zogenaamde ontstekingsremmende ingrediënten aan je dieet toe te voegen. [5]

Check of je wel gezond genoeg eet: doe een ontlastingtest.

Darm Microbioom ontlastingtest

Verkoopprijs (incl. BTW): € 204,95
Koop deze test hier
Uitgebreide microbiologische bepaling van de samenstelling van de menselijke darmflora ter beoordeling van de invloed van de darmbacteriën op het ontstaansrisico van microbioom-geassocieerde aandoeningen. Er wordt ook op parasieten (PCR) getest.

Het intestinaal microbioom, het geheel van alle in de darm gekoloniseerde micro-organismen, is voor de gezondheidstoestand van de mens van essentieel belang.

Verstoringen van het microbioom (dysbiose), een verminderde diversiteit of overgroei kunnen ook als risicofactoren voor tal van ziekten in aanmerking komen. Deze omvatten verstoorde peristaltiek (diarree resp. obstipatie), prikkelbare darm syndroom, metabole aandoeningen zoals Diabetes Mellitus, cardiovasculaire ziektes, adipositas of vetstofwisselingsstoornissen, auto-immuunziektes zoals allergieën of psoriasis, chronische ontstekingen van de darm (Colitis Ulcerosa resp. Morbus Crohn), kwaadaardige ziektes of zelfs neurologisch-psychiatrische aandoeningen. De basis voor deze waargenomen processen kan van verschillende aard zijn. Dit kunnen wisselwerkingen tussen receptoren van de epitheel- en immuuncellen van het darmslijmvlies en de producten van het bacterieel metabolisme zoals kortketenige vetzuren of lipolysacchariden zijn.