Noten eten maakt vruchtbaarder

Uit de resultaten van een gerandomiseerde studie blijkt dat dagelijks 60-75 gram noten eten de kwaliteit en functie van menselijk sperma aanzienlijk verbetert. De proefpersonen vertoonden na minimaal 3 maanden, naast hun gewone dieet elke dag 2 porties nootjes te hebben gegeten, significante verbeteringen in hun aantal zaadcellen en de vitaliteit, de motiliteit en de morfologie (vorm) ervan.

Het review bestond uit 4 studies betreffende 875 deelnemers (646 mannen, 229 vrouwen tussen de 18 en 49 jaar). [1]

Onvruchtbaarheid

Er wordt geschat dat tussen de 8 en 12% van de paren in de reproductieve leeftijd in de wereld last heeft van onvruchtbaarheid. Bovendien wordt geschat dat onvruchtbaarheid bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd 1 op de 7 paren in westerse landen treft en 1 op de 4 paren in Zuid-Amerika, Azië en Afrika, waarbij percentages oplopen tot wel 30%.

Gemeenschappelijke factoren die een negatief effect hebben op het vermogen om met succes een kind te verwekken zijn onder meer een gevorderde leeftijd van de moeder en/of vader, ondervoeding, endocriene stoornissen zoals obesitas of polycysteus ovariumsyndroom (PCOS), complicaties geassocieerd met onbehandelde seksueel overdraagbare infecties (soa’s) en afwijkingen in de spermaproductie. Ook omgevingsfactoren (hormoonverstoorders, pesticiden, straling) en levensstijl (voeding, alcohol, stress, roken) spelen een rol bij onvruchtbaarheid.

Westers dieet

Een westers dieet wordt beschouwd als een ongezond dieet, doordat sterk bewerkt voedsel er vaak een groot deel van uit maakt en de inname van verse producten laag is. Sterk bewerkt voedsel bevat hoge concentraties verzadigde vetzuren, zout en geraffineerde en eenvoudige koolhydraten.

Dit dieet wordt sterk geassocieerd met chronische ziekten zoals obesitas en diabetes type 2. Uit bewijs dat verkregen is uit literatuuroverzichten blijkt dat westerse diëten ook in verband zijn gebracht met een slechtere spermakwaliteit en leiden tot een algehele achteruitgang van de reproductiegezondheid van mannen.
Bij vrouwen werden westerse diëten in verband gebracht met hogere aantallen miskramen en onvruchtbaarheid als gevolg van hormonale veranderingen die bijdragen aan verminderde ovulatie.

Mediterraans dieet

Op sommige factoren die de vruchtbaarheid beïnvloeden, zoals voeding en ander gezondheidsgedrag, kan men zelf invloed uitoefenen. Het meest bestudeerde voedingspatroon met betrekking tot vruchtbaarheid is het mediterrane dieet (MedDiet), dat wordt gekenmerkt door de hoge inname van mono- en meervoudig onverzadigde vetten uit vis en olijfolie, en een hoge consumptie van fruit, groenten, volle granen, peulvruchten en noten, en een slechts geringe alcoholconsumptie.

Bewijs uit cross-sectionele onderzoeken [2,3] toont aan dat het toepassen van het MedDiet bij mannen geassocieerd is met een verhoogde spermaconcentratie en het totale aantal zaadcellen en met de totale en progressieve motiliteit (beweeglijkheid) ervan.
Maar het kan lastig voor iemand zijn om een geheel nieuwe voedingsgewoonte te gaan volgen. Noten zijn echter compacte voedingsmiddelen en het dagelijks eten van een paar handjes noten kan simpel worden gedaan.

Waarom noten de vruchtbaarheid verhogen

Noten hebben een optimaal vetzuurprofiel en ze kunnen daardoor een sterke bondgenoot zijn bij het bevorderen van de vruchtbaarheid. Noten bevatten een hoge concentratie meervoudig onverzadigde vetzuren (MOV: omega 3 en omega 6), maar een lage concentratie aan verzadigde vetten en daarnaast leveren ze een grote hoeveelheid eiwitten, vezels, vitaminen, mineralen en bioactieve stoffen zoals polyfenolen (antioxidanten).
De voordelen van de inname van noten zijn ook in verband gebracht met een verminderd risico op verschillende chronische ziekten, zoals diabetes, cognitieve stoornissen en hart- en vaatziekten.

Een hoge concentratie MOV (sterk aanwezig in hazelnoten, pinda’s en amandelen) in het bloed, werd in een prospectief cohort [4] geassocieerd met verhoogde vruchtbaarheid bij vrouwen met een normaal gewicht met eerder zwangerschapsverlies.
Daarnaast heeft een observationeel onderzoek [5] onder meer dan 18.000 vrouwen zonder vruchtbaarheidsproblemen aangetoond dat het vervangen van 2% van de energie-inname van transvetzuren door MOV geassocieerd was met minder dan de helft van het risico op ovulatoire onvruchtbaarheid.

Walnoten

Vooral walnoten staan bekend om hun hoge concentratie alfa-linoleenzuur (ALA), een plantaardig omega-3-vetzuur. Een hogere omega-3-vetzuurconcentratie in het spermatozoa-membraan gaat gepaard met een betere beweeglijkheid en membraanvloeibaarheid. Deze eigenschappen zijn nodig voor een effectieve bevruchting.

Bewijs uit gerandomiseerde klinische onderzoeken [6,7] heeft aangetoond dat de lipidensamenstelling van het spermamembraan sterk wordt beïnvloed door inname via de voeding. Bij mannen met onvruchtbaarheidsaandoeningen die alleen DHA of in combinatie met EPA suppleerden in doses die varieerden van 1 tot 2 g/d, resulteerde dit in een significante verbetering van spermaparameters zoals spermaconcentratie, het totale aantal zaadcellen, de beweeglijkheid van het sperma en de spermamorfologie.

Selenium en zink

Noten leveren ook aanzienlijke hoeveelheden mineralen. Vooral paranoten zijn een rijke voedselbron van selenium. Dit mineraal is noodzakelijk voor de bevruchting en de ontwikkeling van embryo’s, evenals voor de bescherming van sperma tegen oxidatieve stress. Een tekort aan selenium, wat veel voorkomend is, wordt in verband gebracht met onvruchtbaarheid, meer miskramen, vroeggeboorte en een verminderde spermamotiliteit en bevruchtingscapaciteit.

Zink, in grote concentraties aanwezig in verschillende soorten noten, speelt ook een cruciale rol in de mannelijke vruchtbaarheid. Het is namelijk nodig voor onder andere de rijping, de beweeglijkheid en de bevruchtingscapaciteit van het sperma. Bij vrouwen is zink essentieel voor processen die de ontwikkeling van follikels, de rijping van de eicellen en de bevruchting reguleren.

Relatie telefoongebruik en afnemende zaadkwaliteit

Een grootschalig cross-sectioneel onderzoek [8] laat zien dat frequent gebruik van mobiele telefoons geassocieerd is met een lagere spermaconcentratie en een lager totaal aantal zaadcellen. Deze uitkomst is gebaseerd op gegevens van 2886 mannen tussen 18 en 22 jaar, die tussen 2005 en 2018 waren gerekruteerd in zes Zwitserse militaire dienstplichtcentra.

Uit de gegevens bleek een verband te bestaan tussen frequent gebruik en een lagere spermaconcentratie. De mediane spermaconcentratie was significant hoger bij de groep mannen die hun telefoon niet vaker dan één keer per week gebruikten (56,5 miljoen/ml) vergeleken met mannen die hun telefoon meer dan 20 keer per dag gebruikten (44,5 miljoen/ml). Dit verschil komt overeen met een afname van 21% in de spermaconcentratie bij frequente gebruikers vergeleken met zeldzame gebruikers.

Volgens de waarden die zijn vastgesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zal een man hoogstwaarschijnlijk meer dan een jaar nodig hebben om een kind te verwekken als zijn spermaconcentratie lager is dan 15 miljoen per milliliter. Daarnaast neemt de procentuele kans op zwangerschap af als de spermaconcentratie onder de 40 miljoen per milliliter komt.

Uit veel onderzoeken is gebleken dat de spermakwaliteit de afgelopen vijftig jaar is afgenomen. Het aantal zaadcellen is inmiddels gedaald van gemiddeld 99 miljoen zaadcellen per milliliter naar 47 miljoen per milliliter. Aangenomen wordt dat dit het resultaat is van een combinatie van leefstijl (voeding, alcohol, stress, roken) en omgevingsfactoren (hormoonontregelaars, pesticiden, straling).

Voor meer informatie over de effecten van Wifi-straling en hoe je die zelf kunt verminderen, zie meer informatie over straling.

Marijke Verstege

Update juli 2024

Luchtvervuiling kan invloed hebben op slagingskans IVF

Uit onderzoek naar bijna 3700 ivf-behandelingen bij 1836 patiënten [1] blijkt dat de kans op de geboorte van een gezond kind na ivf met bijna 40 procent omlaag gaat ten gevolge van luchtvervuiling.
De onderzoekers analyseerden de blootstelling aan PM10 (fijnstofdeeltjes van maximaal 10 micrometer groot) twee weken voor de verzameling van eicellen en concludeerden dat de kans op een succesvolle ivf met 38 procent daalde bij het kwart vrouwen dat het meest werd blootgesteld aan fijnstof vergeleken met de groep die in het laagste kwartiel zat.

Er werd in het onderzoek gekeken naar de hoeveelheid fijnstof in de lucht in vier periodes: 24 uur, 2 weken, 4 weken en 3 maanden voor de verzameling van eicellen.
Behalve blootstelling aan PM10, leidde blootstelling aan PM2,5 in de drie maanden voor de eicelverzameling ook tot een verlaagde kans op een succesvolle ivf-behandeling.

Opmerkelijk is dat de luchtkwaliteit op de meetdagen prima was, want de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)-grenzen voor PM10 en PM2,5 werden op maar respectievelijk 0,4 en 4,5 procent van de dagen overschreden. Het negatieve verband tussen blootstelling aan fijnstof in de twee weken en drie maanden voorafgaand aan de eicelverzameling en de daaropvolgende geboortecijfers uit die eicellen staat dus los van de luchtkwaliteit ten tijde van de embryotransfer.
Dit belangrijke onderscheid maakt duidelijk dat luchtvervuiling de kwaliteit van de eicellen negatief beïnvloedt en dat dit niet alleen plaatsvindt in de vroege stadia van de zwangerschap.

In 2021 werd 97 procent van de Europese bevolking in de steden blootgesteld aan een concentratie van PM2,5 die boven de grenswaarde van 5 microgram per kubieke meter ligt.
Hoe luchtvervuiling de vruchtbaarheid precies beïnvloedt is nog onduidelijk.
Het leidt in ieder geval wel tot een aanzienlijke vermindering van het aantal geboortes via ivf.

Bronnen
1. Leathersich S.J, et al (2024); Particulate matter (PM2.5 and PM10) exposure prior to oocyte collection is associated with decreased live birth rates in subsequent frozen embryo transfers. Human Reproduction; https://www.eshre.eu/ESHRE2024/Media/2024-Press-releases/Leathersich .
2. World Health Organization. (2022); Ambient (outdoor) air quality and health. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ambient-(outdoor)-air-quality-and-health .
3. Health Organization (2021); What are the WHO air quality guidelines? https://www.who.int/news-room/feature-stories/detail/what-are-the-who-air-quality-guidelines .
4. European Environment Agency (2023); Air pollution levels across Europe still note safe, especially for children; https://www.eea.europa.eu/en/newsroom/news/air-pollution-levels-across-europe#:~:text=EEA%20monitoring%20update%202022%3A%20air,particulate%20matter%20(PM2.5).

Hoe goed kun je hormonen en pesticiden ontgiften?

Hoe mensen op voedingstoffen, kruiden, voedingssupplementen, medicijnen, hormonen en milieugifstoffen reageren, kan per persoon verschillen. Zo worden schadelijke hormonen en milieugifstoffen bijvoorbeeld niet door iedereen even snel verwerkt. Dit komt mede door genetische variaties, die de werking van lever ontgiftingsenzymen beïnvloeden.

Met het “Gamedi (DNA) Leverpaspoort” is het mogelijk om preventief in kaart te brengen op welke medicijnen jij waarschijnlijk afwijkend reageert. In je persoonlijke Leverpaspoort zie je welke enzymen hierbij een rol spelen. Tevens worden kruiden, supplementen, voedingsstoffen en andere medicijnen in kaart gebracht die een remmende of stimulerende invloed op enzymen hebben.   Koop de test hier.